77 lat temu powstało Polskie Państwo Podziemne. Było fenomenem w ogarniętej wojną Europie

 |  Written by Ursa Minor  |  3


Adrian Grycuk/Wikipedia.org na lic. CC BY-SA 3.0 PL
Adrian Grycuk/Wikipedia.org na lic. CC BY-SA 3.0 PL

Polskie Państwo Podziemne, działając w latach 1939 -1945 na terenach okupowanych przez Niemców i Sowietów, było fenomenem w ogarniętej wojną Europie. Jego początkiem było utworzenie 27 września 1939 r. Służby Zwycięstwu Polski, przekształconej w Związek Walki Zbrojnej, a następnie w AK.

Polskie Państwo Podziemne kierowane było przez władze RP na uchodźstwie: prezydenta, rząd i Naczelnego Wodza oraz ich krajowe przedstawicielstwa. Podziemnym parlamentem, reprezentującym największe stronnictwa polityczne: Stronnictwo Ludowe, Polską Partię Socjalistyczną, Stronnictwo Narodowe oraz Stronnictwo Pracy był w latach 1940-1943 Polityczny Komitet Porozumiewawczy, od 1943 do 1944 r. Krajowa Rada Polityczna, a od 1944 r. do końca wojny - Rada Jedności Narodowej.

Delegat Rządu na Kraj, od maja 1944 r. w randze wicepremiera, kierował zakonspirowanym aparatem administracji cywilnej - Delegaturą Rządu na szczeblu centralnym, w województwach i powiatach. Delegatura składała się z 18 departamentów, m.in. Spraw Wewnętrznych, Informacji i Prasy, Pracy i Opieki Społecznej oraz Oświaty i Kultury.

Wymiarem sprawiedliwości zajmowało się Kierownictwo Walki Cywilnej (oddzielny organ Delegatury) wraz z Cywilnymi Sądami Specjalnymi i Państwowym Korpusem Bezpieczeństwa (podziemna policja). Sądzono za kolaborację z okupantem i wymierzano kary, od bojkotu, chłosty, kontrybucji aż po wyroki śmierci. Wydawano także wyroki za przestępstwa pospolite. KWC organizowało powszechny opór społeczeństwa i pomagało Polakom przetrwać lata okupacji. Działając pod przewodnictwem Stefana Korbońskiego opublikowało „Dziesięć Przykazań Walki Cywilnej”, które głosiły, że podstawowym nakazem i obowiązkiem każdego obywatela polskiego jest poszanowanie prawowitych władz polskich na emigracji, posłuch wobec zarządzeń czynników miarodajnych w Kraju, a w stosunku do okupanta bojkot jego zarządzeń i wezwań oraz absolutne zerwanie z nim stosunków handlowych, kulturalnych i towarzyskich.

Jednym z największych osiągnięć Polskiego Państwa Podziemnego było zorganizowanie tajnego nauczania. Np. w roku szkolnym 1943/1944 na terenie Generalnego Gubernatorstwa tajnym nauczaniem na poziomie szkoły średniej objętych było 83,8 tys. uczniów. Największym ośrodkiem tajnego nauczania akademickiego była Warszawa, gdzie na kompletach kształciło się 4,5 tys. studentów. Tajne nauczanie akademickie odbywało się też m.in. w Krakowie, Wilnie, Lwowie, Częstochowie i Kielcach. Dyplomy tajnych studiów uzyskało 6,5 tys. osób.

Przy Delegaturze Rządu na Kraj, działała Rada Pomocy Żydom „Żegota” - jedyna w okupowanej przez Niemców Europie instytucja państwowa ratująca ludność żydowską od zagłady. KWC wydało ostrzeżenie, że szantaż wobec Żydów i ich denuncjowanie będą karane z całą surowością.

Jednym z największych osiągnięć Polskiego Państwa Podziemnego było zorganizowanie tajnego nauczania. Np. w roku szkolnym 1943/1944 na terenie Generalnego Gubernatorstwa tajnym nauczaniem na poziomie szkoły średniej objętych było 83,8 tys. uczniów. Największym ośrodkiem tajnego nauczania akademickiego była Warszawa, gdzie na kompletach kształciło się 4,5 tys. studentów. Tajne nauczanie akademickie odbywało się też m.in. w Krakowie, Wilnie, Lwowie, Częstochowie i Kielcach. Dyplomy tajnych studiów uzyskało 6,5 tys. osób.

W podziemnych drukarniach wydawano prasę informacyjno-polityczną, publicystykę, dzieła literackie oraz podręczniki. Organizowano także konspiracyjne koncerty, przedstawienia teatralne, wieczory autorskie i wykłady naukowe.

W działalności opiekuńczej (stypendia, zapomogi, organizowanie posiłków dla potrzebujących, zwłaszcza dzieci i młodzieży) częściowo korzystano z pomocy jawnie działających organizacji, takich jak Czerwony Krzyż i Rada Główna Opiekuńcza.

W ramach struktur Podziemnego Państwa podejmowano działania wybiegające poza czas wojny, prowadząc m.in. studia dotyczące rozwoju i rozbudowy Polski po odzyskaniu niepodległości.

Polskie Państwo Podziemne miało własne siły zbrojne. Na czele utworzonej 27 września 1939 r. Służby Zwycięstwu Polski stanął gen. Michał Karaszewicz - Tokarzewski. SZP została przekształcona najpierw w 1940 r. w Związek Walki Zbrojnej, a następnie rozkazem Naczelnego Wodza z 14 lutego 1942 r. w Armię Krajową, w skład której weszło ok. 200 organizacji wojskowych, zarówno spod okupacji niemieckiej jak i sowieckiej.

AK od początku była organizacją masową. Liczba jej zaprzysiężonych żołnierzy wynosiła na początku 1942 r. ok. 100 tys., zaś w lecie 1944 r. już ok. 380 tys., w tym ok. 10,8 tys. oficerów, 7,5 tys. podchorążych i 87,9 tys. podoficerów. Polskie Państwo Podziemne miało własne siły zbrojne. Na czele utworzonej 27 września 1939 r. Służby Zwycięstwu Polski stanął gen. Michał Karaszewicz - Tokarzewski. SZP została przekształcona najpierw w 1940 r. w Związek Walki Zbrojnej, a następnie rozkazem Naczelnego Wodza z 14 lutego 1942 r. w Armię Krajową, w skład której weszło ok. 200 organizacji wojskowych, zarówno spod okupacji niemieckiej jak i sowieckiej.

Kadra AK rekrutowała się z przedwojennych oficerów i podoficerów Wojska Polskiego, absolwentów tajnych Zastępczych Kursów Szkoły Podchorążych Rezerwy i Zastępczych Kursów Podoficerów Piechoty, a także z tzw. cichociemnych, czyli żołnierzy polskich szkolonych w Wielkiej Brytanii do zadań specjalnych (dywersji, sabotażu, wywiadu, łączności, prowadzenia działań partyzanckich) i przerzucanych drogą lotniczą do okupowanej Polski.

Od 1943 r. w jednostkach podporządkowanych Komendzie Głównej AK tworzono kompanie i bataliony, od 1944 r. - pułki, brygady, dywizje, zgrupowania pułkowe i dywizyjne.

Do walki bieżącej powołano w 1940 r. Związek Odwetu, a poza granicami Rzeczpospolitej, na zapleczu frontu wschodniego, utworzono w 1941 r. organizację dywersyjną Wachlarz. W końcu 1942 r. z połączenia tych formacji powstało Kierownictwo Dywersji - Kedyw.

Podziemny przemysł zbrojeniowy produkował materiały wybuchowe, pistolety maszynowe, granaty, miny, butelki samozapalające oraz tysiące sztuk amunicji. AK w broń i materiały konieczne do prowadzenia działań bojowych była również zaopatrywana dzięki zrzutom lotniczym dokonywanym przez zachodnich sojuszników.

W powiązaniu z AK działała podziemna organizacja Związku Harcerstwa Polskiego - Szare Szeregi, której starsi członkowie, przeszkoleni wojskowo, zasilali oddziały dywersyjne Kedywu.

AK realizowała swe cele poprzez prowadzenie walki bieżącej i przygotowywanie powstania powszechnego. Walka bieżąca prowadzona była głównie przez akcje małego sabotażu, akcje sabotażowo-dywersyjne, bojowe, a także bitwy partyzanckie z siłami policyjnymi oraz regularnym wojskiem niemieckim. Specjalne miejsce w działalności bojowej AK zajmowały akcje odwetowe i represyjne w stosunku do SS i policji oraz zdrajców i prowokatorów.

Kulminacją wysiłku zbrojnego AK było Powstanie Warszawskie stanowiące kluczowy element akcji „Burza”. Przez 63 dni powstańcy prowadzili z wojskami niemieckimi heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej. Ogromne straty poniesione przez stronę polską w wyniku powstania powodują, iż decyzja o jego rozpoczęciu do dziś wywołuje kontrowersje.

19 stycznia 1945 r., wobec błyskawicznych postępów wielkiej ofensywy wojsk sowieckich, Dowódca Armii Krajowej gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” wydał rozkaz o rozwiązaniu AK. Zwracając się do żołnierzy pisał: „Żołnierze Armii Krajowej! Daję Wam ostatni rozkaz. Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości Państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą. Starajcie się być przewodnikami Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego. W tym działaniu każdy z Was musi być dla siebie dowódcą”.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej na tereny Polski przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego zostali aresztowani przez NKWD. 21 czerwca 1945 r. Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRS w Moskwie skazało ich - jak głosiło uzasadnienie - za „działania przeciwko Armii Czerwonej i Związkowi Sowieckiemu oraz współpracę z Niemcami”.

Trzech spośród skazanych w procesie zmarło w sowieckich więzieniach: ostatni dowódca AK gen. Leopold Okulicki, wicepremier i delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław Jankowski oraz Stanisław Jasiukowicz, członek Rady Ministrów na Kraj ze Stronnictwa Narodowego.

1 lipca 1945 r. Rada Jedności Narodowej ogłosiła przesłanie Polskiego Państwa Podziemnego, nazywane Testamentem Polski Walczącej, mówiące o Polsce wolnej, sprawiedliwej i demokratycznej.

 

http://wpolityce.pl/historia/309896-77-lat-temu-powstalo-polskie-panstwo...

5
5 (2)

3 Comments

Obrazek użytkownika Ursa Minor

Ursa Minor


Pamięć o męstwie i odwadze. W Warszawie uczczono powstanie Polskiego Państwa Podziemnego. Prezydent: Było sposobem na ocalenie tożsamości narodu. ZDJĘCIA


fot. PAP/Marcin Obara
fot. PAP/Marcin Obara

Ten aparat państwowy tworzyli ludzie, którzy będąc wychowankami II RP, przynieśli do organizacji Polskiego Państwa Podziemnego etos służby ojczyźnie i narodowi

— napisał w liście podkreślił prezydent Andrzej Duda w liście skierowanym do uczestników obchodów 77. rocznicy powstania organizacji, które odbyły się we wtorek w Warszawie.

Rocznicę utworzenia organizacji uczczono pod stołecznym pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej.

Polskie Państwo Podziemne było i jest fenomenem na skalę światową. Działało od września 1939 r. i podlegało legalnemu rządowi polskiemu na uchodźstwie. Rząd polski miał w kraju tajną administrację, podobne sądownictwo, prokuraturę, szkolnictwo wszystkich szczebli, instytucje kultury, wydawnictwa i niezwykłe wojsko - Armię Krajową. Polska w ten sposób po raz kolejny potwierdziła jaką wartością (…) jest istnienie państwa polskiego suwerennego, niezależnego od wszelkich wpływów obcych dla życia i przyszłości narodu

— mówił marszałek Sejmu.

Jak zaznaczył, dzisiaj możemy powiedzieć, że dla nas Polaków państwo jest wartością, podobnie jak wolność i niepodległość.

I jest jednocześnie potrzebą, byśmy mogli być i działać dalej myśląc i współtworząc naszą narodową przyszłość (…) Polskie Państwo Podziemne jawi się jako najpiękniejsza perła w koronie 1050-letnich dziejów polskiej państwowości. Bez niej nie mielibyśmy dzisiaj wolności

— powiedział Marek Kuchciński.

Do zgromadzonych list skierowała także premier Beata Szydło.

Spotykamy się, by jak co roku oddać hołd bohaterom walki o niepodległość naszej ojczyzny skupionym w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego. Czynimy to w przekonaniu, że mamy obowiązek pamiętać o tych, którzy udowodnili, że Rzeczpospolitej nie uda się wymazać z mapy Europy i świata

— napisała premier.

Powstanie Polskiego Państwa Podziemnego i jego doskonała organizacja mimo narastającego terroru niemieckiej, a potem sowieckiej okupacji były fenomenem na skalę światową. W jego historię wpleciony jest los rzeszy ludzi działających w konspiracji, współtwórców struktur państwa i żołnierzy, którzy podjęli osamotnioną i heroiczną walkę w powstaniu warszawskim (…) Szanowni kombatanci jesteśmy wam winni wdzięczność i szacunek oraz zobowiązanie, że wasze czyny i dokonania zostaną zapisane w zbiorowej pamięci naszego narodu. Niech tegoroczne obchody podtrzymują pamięć o państwa męstwie i odwadze, bo dzięki nim możemy żyć dzisiaj w suwerennej Polsce

— zaznaczyła.

Podsekretarz stanu w MON Wojciech Fałkowski podkreślił, że Polskie Państwo Podziemne jest przykładem „trwania siłą woli i siłą sprawczą” państwa polskiego wbrew wszelkim zagrożeniom i siłom, które się sprzysięgły przeciwko niemu.

To także dowód wielkiej siły moralnej i organizacyjnej polskiego narodu. To siłą 40 mln obywateli to państwo istniało, to siłą sprawczą jego elit i wszystkich obywateli, mieszkańców tej ziemi to państwo udowodniło, że Polska istnieje i nie zamierza się poddać

— zaakcentował.

 

Odnosząc się do rocznicy powołania Polskiego Państwa Podziemnego prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz przypomniała, co to oznaczało dla zwykłego warszawiaka.

Oznaczało szkołę, komplety (…), bo oni wszyscy chcieli się uczyć, by nie stracić tych lat. A 27 września nie widzieli ile tych lat będzie (…) Trzeba było żyć w tej nowej sytuacji, chodzić do szkoły, oczywiście w sposób tajny, zdawać maturę, na studia, uczyć się na nich, by w 1945 jak się okazało roku, móc potraktować te lata jako takie, które nie były zmarnowane

— mówiła.

Próbowano po prostu żyć, w takim strasznym czasie, kiedy w zasadzie każde wyjście mogło się skończyć łapanką czy aresztowaniem i śmiercią

— powiedziała dodając, że fenomen Polskiego Państwa Podziemnego stał się także siłą determinującą w okresie powojennym postawy wielu Polaków, którzy się nie pogodzili z sowieckim zniewoleniem.

Prezes Światowego Związku Żołnierzy AK Leszek Żukowski przypomniał zaś zgromadzonym historię powstania Polskiego Państwa Podziemnego zaznaczając, że on jako świadek historii jest przykładem skuteczności praktycznej programu założonego przez organizację.

W odczytanym przez szefa BBN Pawła Solocha liście prezydent podkreślił, że Polskie Państwo Podziemne było fenomenem w skali okupowanej Europy.

Funkcjonowanie tajnych struktur państwowych podlegających legalnym władzom na uchodźstwie, wreszcie powołanie podziemnej Armii Krajowej, było sposobem na zachowanie ciągłości polskiej państwowości i ocalenie tożsamości narodu

napisał Duda.

Jak podkreślił prezydent, obok reprezentacji politycznej skupiającej główne partie i stronnictwa przedwojenne Polski, działał rozbudowany aparat konspiracyjnej administracji - Delegatura Rządu na Kraj. W ramach Polskiego Państwa Podziemnego istniało sądownictwo, tajne szkolnictwo średnie i wyższe, policja, poczta i media.

Ten aparat państwowy tworzyli ludzie, którzy będąc wychowankami II RP, przynieśli do organizacji Polskiego Państwa Podziemnego etos służby ojczyźnie i narodowi. To oni w skrajnie trudnych warunkach okupacji niemieckiej i sowieckiej, mimo ciągłego zagrożenia śmiercią, stworzyli struktury państwa obejmujące swym zasięgiem terytorium przedwojennej Polski

— napisał Duda.

 

Uroczystości z udziałem Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego oraz kombatanckich i harcerskich pocztów sztandarowych zakończył apel pamięci, trzykrotna salwa honorowa oraz złożenie przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej wieńców przez przedstawicieli władz państwowych i samorządowych oraz organizacji kombatanckich i społecznych

27 września 1939 r. powołano Służbę Zwycięstwu Polski, zalążek Polskiego Państwa Podziemnego, wyjątkowej w skali światowej organizacji, w której mimo terroru okupanta funkcjonowały wszystkie ograny państwowe, zarówno cywilne, jak i wojskowe. Działało ono w latach 1939-45 kierowane z wolnych krajów sojuszniczych przez w pełni legalne władze naczelne: prezydenta, rząd i naczelnego wodza oraz ich krajowe przedstawicielstwa. Polskie Państwo Podziemne wypełniało wszystkie obowiązujące go funkcje: władczą, organizatorską, wojskową i opiekuńczą.

CZYTAJ WIĘCEJ: 77 lat temu powstało Polskie Państwo Podziemne. Było fenomenem w ogarniętej wojną Europie

 

http://wpolityce.pl/historia/309895-pamiec-o-mestwie-i-odwadze-w-warszaw...

Obrazek użytkownika Ursa Minor

Ursa Minor

Prezydent: Polskie Państwo Podziemne stworzyli wychowankowie II RP

Radio Maryja
twitter.com/prezydentpl
Wychowankowie II RP, w skrajnie trudnych warunkach okupacji, stworzyli struktury państwa obejmujące swym zasięgiem terytorium przedwojennej Polski – podkreślił prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników uroczystości przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego.

We wtorek w Warszawie uczczono 77. rocznicę powstania organizacji.

W odczytanym przez szefa BBN Pawła Solocha liście prezydent podkreślił, że Polskie Państwo Podziemne było fenomnem w skali okupowanej Europy.

“Funkcjonowanie tajnych struktur państwowych podlegających legalnym władzom na uchodźstwie, wreszcie powołanie podziemnej Armii Krajowej, było sposobem na zachowanie ciągłości polskiej państwowości i ocalenie tożsamości narodu” – napisał Andrzej Duda.

Jak podkreślił prezydent, obok reprezentacji politycznej skupiającej główne partie i stronnictwa przedwojenne Polski, działał rozbudowany aparat konspiracyjnej administracji – Delegatura Rządu na Kraj. W ramach Polskiego Państwa Podziemnego istniało sądownictwo, tajne szkolnictwo średnie i wyższe, policja, poczta i media.

“Ten aparat państwowy tworzyli ludzie, którzy będąc wychowankami II RP, przynieśli do organizacji Polskiego Państwa Podziemnego etos służby ojczyźnie i narodowi. To oni w skrajnie trudnych warunkach okupacji niemieckiej i sowieckiej, mimo ciągłego zagrożenia śmiercią, stworzyli struktury państwa obejmujące swym zasięgiem terytorium przedwojennej Polski” – napisał Andrzej Duda.

Uroczystości z udziałem Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego oraz kombatanckich i harcerskich pocztów sztandarowych zakończył apel pamięci, trzykrotna salwa honorowa oraz złożenie przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej wieńców przez przedstawicieli władz państwowych i samorządowych oraz organizacji kombatanckich i społecznych.

27 września 1939 r. powołano Służbę Zwycięstwu Polski, zalążek Polskiego Państwa Podziemnego, wyjątkowej w skali światowej organizacji, w której mimo terroru okupanta funkcjonowały wszystkie ograny państwowe, zarówno cywilne, jak i wojskowe. Działało ono w latach 1939-45 kierowane z wolnych krajów sojuszniczych przez w pełni legalne władze naczelne: prezydenta, rząd i naczelnego wodza oraz ich krajowe przedstawicielstwa. Polskie Państwo Podziemne wypełniało wszystkie obowiązujące go funkcje: władczą, organizatorską, wojskową i opiekuńczą.

Zobacz video

http://www.radiomaryja.pl/informacje/prezydent-polskie-panstwo-podziemne...

Obrazek użytkownika ro

ro
Na bliskim mi grobie jest napis "... ppor. Armii Krajowej" i malutka Biało-czerwona.

Więcej notek tego samego Autora:

=>>