Pogrom sowieckiego lotnictwa (2)

 |  Written by Godziemba  |  0
Pogrom sowieckiego lotnictwa w pierwszych dniach wojny przyspieszył klęskę sowieckich frontów.
 
     Na skutek niemieckich bombardowań, ostrzału oraz aktów dywersji doszło w licznych miejscach w pierwszych dniach wojny do zerwania sieci telefonicznej i telegraficznej. Wielu sowieckich dowódców lotnictwa traktowało przerwanie łączności przewodowej na równi z całkowitą utratą łączności z podległymi jednostkami na froncie. Obawiając się podsłuchu wroga Sowieci jedynie sporadycznie korzystali z radiostacji. Pozwoliło to Niemcom na łatwe i szybkie zdobycie przewagi na lądzie i w powietrzu.
 
     Z tym łączyła się olbrzymia niechęć do prowadzenia walki oraz tendencja do porzucania jednostek i broni przez setki tysięcy żołnierzy, którzy łatwo i szybko ulegali panice oraz błyskawicznie szli w rozsypkę pod błahym pozorem. Nic więc dziwnego, że znacznie zawyżano siły wroga, aby w ten sposób ukryć swoje tchórzostwo, niedołęstwo i zwyczajne dyletanctwo w rzemiośle wojennym.
 
     Przy wydarzeniach dotyczących wojny powietrznej 22 czerwca mamy do czynienia z drugim silnym mitem, kreowanym przez wiele lat, mówiącym o utracie pierwszego dnia wojny „1200” samolotów bojowych na skutek „zaskakującego”, porannego, „miażdżącego” ataku Luftwaffe. Rosjanie według swoich danych oficjalnych przyznali się do utraty aż 1136 samolotów bojowych, z których 800 miało być zniszczonych na ziemi, a 336 zestrzelonych w powietrzu. W raportach o stratach własnych nie ujmowano, z oczywistych powodów, licznego porzucania sprzętu na ziemi.
 
     Przy czym największe straty poniosło lotnictwo armijne na Froncie Zachodnim, które utraciło 738 samolotów bojowych z 1909 posiadanych 22 czerwca.  Natomiast według zeznań dowódcy Frontu Zachodniego Pawłowa straty jego lotnictwa pierwszego dnia wojny nie przekraczały 300 samolotów łącznie ze szkolnymi.
 
    Straty na Froncie Południowo-Zachodnim były mniejsze i wyniosły nieco ponad 300 samolotów bojowych i szkolnych, na Froncie Północno-Zachodnim było to 56, a na Froncie Południowym 20–40. Dawało to w sumie 680–700 utraconych samolotów bojowych i szkolnych. Dość zbliżoną wielkość zniszczonych samolotów sowieckich można znaleźć w dzienniku Franza Haldera, który zapisał informacje o 800 samolotach zniszczonych.
 
    Były jednak jednostki, które nie poddając się panicznemu nastrojowi, potrafiły walczyć skutecznie 22 czerwca 1941 roku. Tak było w przypadku 122. i 127. IAP. Pierwszy z nich wykonał w ciągu dnia ponad 200 lotów. Dopiero decyzja o wycofaniu pułków do Lidy oraz w inne miejsca doprowadziła do utraty następnego dnia licznych samolotów na ziemi. Oba pułki praktycznie się rozleciały w ciągu tej nocy i następnego dnia.
 
    Dopiero gdy  porówna się częściowe zestawienia strat z 22 czerwca i raporty opracowane w sztabach dwa dni później, wyłania się dokładniejszy obraz strat sowieckich, ujawniający gigantyczną panikę, która owładnęła jednostkami wojsk lotniczych. Na Froncie Północno-Zachodnim utracono w ciągu trzech dni wojny 973 samoloty, na Froncie Zachodnim – 1497; na Froncie Południowo-Zachodnim – 1452 samoloty, co dawało łącznie 3922. Trudno dokładnie oddzielić straty sowieckie poniesione w niedzielę (22 czerwca) powstałe na skutek działań Niemców od strat wywołanych paniką i porzucaniem samolotów przez własne obsługi.
 
    Zapewne więc ww. „800” samolotów „zniszczonych” na ziemi 22 czerwca zawiera niepoliczalną już dziś liczbę sprzętu zostawionego przez własny personel, a potem zdobytego przez Niemców. Widać to bardzo wyraźnie na setkach zdjęć zrobionych przez Niemców latem 1941 roku na zdobytych lotniskach. Raporty niemieckie informowały o zdobyciu między 22 czerwca a 6 lipca 1941 roku 1357 samolotów sowieckich, z których 375 było fabrycznie nowych; kolejne 556 określano jako uszkodzone, ale nadające się do naprawy; a tylko 426 zakwalifikowano na złom.
 
    Szacunkowo więc można przyjąć, że Sowieci utracili pierwszego dnia wojny około 680–700 samolotów wszystkich typów, zarówno bojowych, jak i szkolnych, w tym około 300 zestrzelonych w powietrzu przez niemieckie myśliwce oraz artylerię przeciwlotniczą.
 
    Po gwałtownym przebazowaniu jednostek myśliwskich, które faktycznie oznaczało zostawienie setek sprawnych samolotów, doszło do utraty własnego parasola lotniczego nad dywizjami lądowymi, co doprowadziło do szybkiego rozsypania się wojsk sowieckich na Froncie Północno-Zachodnim i Zachodnim oraz ich panicznego odwrotu.
 
    Nie można też zapominać, iż  wieloletnie krwawe komunistyczne represje przeciwko własnemu narodowi wywołały olbrzymią niechęć, ukryty bierny upór, a nawet zaciekłą wrogość w sercach tysięcy żołnierzy, którzy jawnie uchylali się od walki „za Lenina, za Stalina, za komunizm, za władzę rad”. Jeszcze bardziej nienawistna postawa wobec ZSRS dotyczyła tysięcy poborowych zmobilizowanych z terenów „przyłączonych” we wrześniu 1939 roku oraz latem 1940 roku. Dotychczas głęboko skrywana wrogość do Stalina i Rosji sowieckiej szybko objawiała się m.in. paniczną ucieczką z jednostek, porzucaniem broni, aktami dywersji czy oddawaniem się w niewolę wrogowi na wielką skalę. Czynniki te miały także swój wpływ na klęskę sowieckiego lotnictwa w niedzielę 22 czerwca 1941 roku i w kolejnych dniach.
 
    Podsumowując pierwszy dzień wojny można stwierdzić, że liczne błędy sowieckiego dowództwa w zderzeniu z efektywnym dowodzeniem niemieckim oraz wysokim stopniem wyszkolenia lotników, przy sprawnie działającej łączności między jednostkami i poszczególnymi załogami, pozwoliły Niemcom na błyskawiczne zdobycie przewagi w powietrzu mimo znacznie skromniejszych sił własnych. Przewaga Niemców rosła w kolejnych dniach na skutek dalszych błędów sowieckich dowódców. Pierwsze zaskoczenie i chaos, połączone z bezplanowym, chaotycznym przebazowaniem lotnictwa w głąb kraju,  przyczyniło się do rozbicia pierwszego rzutu sowieckich wojsk w pasie przygranicznym.
 
 
Wybrana literatura:
 
M. Sołonin - 23 czerwca. Dzień „M”
M. Sołonin -  22 czerwca 1941, czyli jak zaczęła się Wielka Wojna Ojczyźniana
M. Sołonin - Na uśpionych lotniskach 22 czerwca 1941
C. Grzelak -  Armia Stalina 1939–1941. Zbrojne ramię polityki ZSRS
M. Wawrzyński – Powietrzny  pogrom ZSRR. 22 czerwca 1941
5
5 (2)

Więcej notek tego samego Autora:

=>>