Ruszyła kampania wybielania katów: "Nieznana twarz 'Czerwonego Kata"'

Maciej Nycz: Pani lubi bohatera swojej książki, Feliksa Dzierżyńskiego? Można odnieść wrażenie, że pani go nawet próbuje usprawiedliwiać.

Sylwia Frołow, pisarka i dziennikarka: Polubiłam go dopiero, kiedy zaczęłam pracować nad materiałami do książki. Zaczęło się w ogóle od tego, że napisałam tekst o jego kobietach do "Tygodnika Powszechnego". To był moment, kiedy zainteresowałam się nim jako prywatnym człowiekiem. Oczywiście, wcześniej  też wiedziałam, że to jest "Czerwony Kat"...

To jest chyba ta zbitka, którą wszyscy znamy i często poza nią nie wychodzimy.

No właśnie. A okazuje się, że on miał szalenie ciekawe życie prywatne. W młodości był ładnym chłopcem, miał duże powodzenie u kobiet. Poza tym prywatnie był szalenie sympatyczny. To też miało wpływa na to, kim się stał w Rosji. Był człowiekiem do spodu uczciwym. Nigdy nie chciał wykorzystywać swoich stanowisk do załatwiania spraw prywatnych. Lenin bardzo dobrze o tym wiedział i dlatego go wyznaczył do tworzenia WCzK [Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem - przyp. red].

Jak się patrzy we fragmenty korespondencji, które pani obficie cytuje, to trudno mu czasem nie pozazdrościć. "Niepoczytalny jestem i boję się pisać. Muszę jednak - tak samo jak musiałem kupić tę gałązkę bzu - muszę powiedzieć coś - sam nie umiem - nie mogę ująć w słowa tego - czuję, że muszę popełnić szaleństwo, że muszę wciąż kochać i mówić o tym" - pisze do jednej ze swoich miłości. Gdyby spotkać ten cytat bez podpisu, w życiu można by nie wpaść na to, że to pisał "Czerwony Kat".

To prawda. On był człowiekiem szalenie emocjonalnym. Musimy pamiętać, że wszystkie jego prywatne historie to jest jeszcze okres polski, okres młodopolski. Jego listy są pisane w klimacie młodopolskim.

Widać w nich jakieś niezwykłe wyczucie, ogromną wrażliwość...

Tak, on był bardzo wrażliwym człowiekiem. Cytuję w książce wspomnienie jego byłego współtowarzysza, który później przeszedł na stronę Romana Dmowskiego. Tuż po śmierci Feliksa on napisał na łamach "Warszawskiej Gazety Porannej", że z nich wszystkich Dzierżyński był naturą najbardziej wrażliwą. Dokarmiał bezdomne koty, szkapie dryndziarskiej by nigdy nie zrobił krzywdy, był szalenie popularny wśród kobiet... Zresztą, esdecy nadali mu przydomek "esdecki Apollo".

A jak pani na niego patrzy to Dzierżyński jest bardziej "Czerwonym Katem", "esdeckim Apollem", fanatycznym inkwizytorem czy wszystkim po trochu?

Był tym wszystkim razem. Ja początkowo chciałam zatytułować książkę "FED" - Feliks Edmundowicz Dzierżyński, ale Polakom mało taki skrót mówi. Wydawnictwo wyszło z założenia, że dla Dzierżyńskiego najważniejsza była miłość i rewolucja. A ja bym powiedziała, że najważniejsza była miłość do rewolucji.

Tylko trudno się tu nie dopatrzeć toksycznej miłości. A im bardziej go znamy takiego emocjonalnego, wrażliwego, tym potem straszniejsze jest to, jaką machinę buduje. Z wiarą, ogromnym zaangażowaniem, na granicy wręcz wyczerpania psychofizycznego.

Większość rewolucjonistów to byli ludzie szalenie zakochani w swojej sprawie. On był najbardziej emocjonalnym bolszewikiem. Zupełnie inaczej bym podeszła do Stalina, który był wyrafinowanym psychopatą, realizował swoją politykę w sposób jak najbardziej cyniczny. Feliks nigdy nie był cyniczny. To jest ta strona jego natury, która mnie szalenie zafascynowała. Piszę w książce, że to był dobry człowiek, który całkowicie zaplątał się w zło.(...)