
Parę uwag o filozofii Arthura Schopenhauera
Wprawdzie wedle autora Świata jako Jednanie i Inscenizacja (Die Welt als Wille und Vorstellung), aby zrozumieć jego myślenie i to wszystko, co ma do powiedzenia w swoich pismach, należy poznać je w całości a nie tylko we fragmentach, jakie podaje niniejszy wybór, aliści z jednej strony duch czasu skłania się raczej ku fragmentowi, myśleniu metonimicznemu, traktowaniu zastanych dzieł jako modeli, z których każdy może wybrać sobie coś istotnego dla siebie i zbudować coś równie spójnego i znaczącego, z drugiej strony zaś sam autor Świata porównuje swój utwór do Teb o stu bramach, i obojętnie przez którą się wejdzie, zawsze dojdzie się do celu i zrozumienia całości.
Zatem w tym wyborze skoncentrowałem się na problemie metafizyki miłości płciowej, która wedle Arthura Schopenhauera (1788 — 1860) jest punktem zapalnym Jednania, i bliskich temu zagadnieniu rozdziałach z drugiego tomu owego dzieła Świat jako Jednanie i Inscenizacja, który sam w sobie stanowi rodzaj komentarza do znacznie wcześniejszego (1818) tomu pierwszego, jak Życie gatunku, Dziedziczenie właściwości czy O afirmacji Jednania do życia; afirmacja Jednania do życia stanowi bowiem jedną z dwu możliwości podejścia jednostki do Jednania: albo się je afirmuje albo neguje, a miłość płciowa jest sama przez się afirmacją Jednania do życia. Do tego kontekstu pasuje również dobrze rozdział o Śmiechu i komizmie, gdyż sprawy miłości płciowej są podstawowym tematem i źródłem żartów i dowcipu jako coś leżącego u podłoża ludzkich zainteresowań i dociekań.
Rzecz jasna, że taki wybór nie może obejść się bez rozdziału o zmysłach, jak również bez kilku fragmentów o charakterze wyjaśniającym, zawierającym podstawowe pojęcia, jakie są istotne dla myślenia A. Schopenhauera: zatem co się tyczy tytułu Die Welt als Wille und Vorstellung, który zawiera dwa najważniejsze pojęcia Schopenhauerowskiej filozofii — der Wille i die Vorstellung, które nie oddaję tradycyjnie jako wolę i przedstawienie czy wyobrażenie, jak bywało w dotychczasowych przekładach dzieł tego Filozofa, lecz na określenie der Wille przywołuję tutaj staropolskie słowo Jednanie (za: Stefan Reczek, Podręczny słownik dawnej polszczyzny. „Ossolineum”, Wrocław 1968, który notuje je w takim kontekście jak: „Była się im skryła a to z bożskiego jednania”). W języku niemieckim der Wille jest rodzaju męskiego i stoi w opozycji do żeńskiego rodzaju die Vorstellung, które oddaję również żeńskim rodzajem pojęcia Inscenizacja, która ma w sobie coś aktywnego i dynamicznego, w przeciwieństwie do biernego i pasywnego przedstawienia względnie wyobrażenia. Zatem Świat jako Jednanie i Inscenizacja, i w tym wyrażeniu zostaje zachowana proporcja rodzajowa, przy czym neutralne Jednanie wnosi z sobą dodatkowo coś nieosobowego i ponadludzkiego, co zawiera Schopenhauerowskie pojęcie der Wille. Jednanie koresponduje również znakomicie ze starogrecką ideą en kai pan, jedno i wszystko; z pierwotnym jednym, z którego rozwinął się świat szczegółów. Pasuje także do świata miłości, gdzie rozmaite indywidua jednają się z sobą, z odmienności i obcości stając się czymś jednym. Coś takiego unosi się również w żartobliwym wierszu Tadeusza Żeleńskiego:
Dość już machania ogonkiem
I móżdżku bezeceństwa;
Czas by już zostać członkiem
Jakiegoś społeczeństwa;
Jednania święcą się gody:
Grajcie mej duszy fanfary!
Umiera błazen młody,
Rodzi się dureń stary.
Tadeusz Żeleński, Majową cichą nocą, Warszawa 1956
Wracając zaś do samej Metafizyki miłości płciowej, to wydanie niniejszego przekładu nie jest pierwszą inicjatywą tego rodzaju, bowiem tenże fragment Świata ukazał się już w przekładzie A. Wyczółkowskiej pt. Miłość w 1890 r., natomiast w tłumaczeniu A. L. [Antoni Lange?] pt. Psychologia miłości w latach 1898, 1900 i 1903.
Mam więc nadzieję, iż to tłumaczenie będzie oddziaływało równie dobrze jak dwa poprzednie.
Powyższy tekst ukazał się jako tzw. Postwerbia w moim wyborze tego Autora pt. Metafizyka miłości płciowej. Harmonia. Gdańsk 1995. Nakład dawno wyczerpany.
© Copyright by Andrzej Pańta
Andrzej Pańta
Wprawdzie wedle autora Świata jako Jednanie i Inscenizacja (Die Welt als Wille und Vorstellung), aby zrozumieć jego myślenie i to wszystko, co ma do powiedzenia w swoich pismach, należy poznać je w całości a nie tylko we fragmentach, jakie podaje niniejszy wybór, aliści z jednej strony duch czasu skłania się raczej ku fragmentowi, myśleniu metonimicznemu, traktowaniu zastanych dzieł jako modeli, z których każdy może wybrać sobie coś istotnego dla siebie i zbudować coś równie spójnego i znaczącego, z drugiej strony zaś sam autor Świata porównuje swój utwór do Teb o stu bramach, i obojętnie przez którą się wejdzie, zawsze dojdzie się do celu i zrozumienia całości.
Zatem w tym wyborze skoncentrowałem się na problemie metafizyki miłości płciowej, która wedle Arthura Schopenhauera (1788 — 1860) jest punktem zapalnym Jednania, i bliskich temu zagadnieniu rozdziałach z drugiego tomu owego dzieła Świat jako Jednanie i Inscenizacja, który sam w sobie stanowi rodzaj komentarza do znacznie wcześniejszego (1818) tomu pierwszego, jak Życie gatunku, Dziedziczenie właściwości czy O afirmacji Jednania do życia; afirmacja Jednania do życia stanowi bowiem jedną z dwu możliwości podejścia jednostki do Jednania: albo się je afirmuje albo neguje, a miłość płciowa jest sama przez się afirmacją Jednania do życia. Do tego kontekstu pasuje również dobrze rozdział o Śmiechu i komizmie, gdyż sprawy miłości płciowej są podstawowym tematem i źródłem żartów i dowcipu jako coś leżącego u podłoża ludzkich zainteresowań i dociekań.
Rzecz jasna, że taki wybór nie może obejść się bez rozdziału o zmysłach, jak również bez kilku fragmentów o charakterze wyjaśniającym, zawierającym podstawowe pojęcia, jakie są istotne dla myślenia A. Schopenhauera: zatem co się tyczy tytułu Die Welt als Wille und Vorstellung, który zawiera dwa najważniejsze pojęcia Schopenhauerowskiej filozofii — der Wille i die Vorstellung, które nie oddaję tradycyjnie jako wolę i przedstawienie czy wyobrażenie, jak bywało w dotychczasowych przekładach dzieł tego Filozofa, lecz na określenie der Wille przywołuję tutaj staropolskie słowo Jednanie (za: Stefan Reczek, Podręczny słownik dawnej polszczyzny. „Ossolineum”, Wrocław 1968, który notuje je w takim kontekście jak: „Była się im skryła a to z bożskiego jednania”). W języku niemieckim der Wille jest rodzaju męskiego i stoi w opozycji do żeńskiego rodzaju die Vorstellung, które oddaję również żeńskim rodzajem pojęcia Inscenizacja, która ma w sobie coś aktywnego i dynamicznego, w przeciwieństwie do biernego i pasywnego przedstawienia względnie wyobrażenia. Zatem Świat jako Jednanie i Inscenizacja, i w tym wyrażeniu zostaje zachowana proporcja rodzajowa, przy czym neutralne Jednanie wnosi z sobą dodatkowo coś nieosobowego i ponadludzkiego, co zawiera Schopenhauerowskie pojęcie der Wille. Jednanie koresponduje również znakomicie ze starogrecką ideą en kai pan, jedno i wszystko; z pierwotnym jednym, z którego rozwinął się świat szczegółów. Pasuje także do świata miłości, gdzie rozmaite indywidua jednają się z sobą, z odmienności i obcości stając się czymś jednym. Coś takiego unosi się również w żartobliwym wierszu Tadeusza Żeleńskiego:
Dość już machania ogonkiem
I móżdżku bezeceństwa;
Czas by już zostać członkiem
Jakiegoś społeczeństwa;
Jednania święcą się gody:
Grajcie mej duszy fanfary!
Umiera błazen młody,
Rodzi się dureń stary.
Tadeusz Żeleński, Majową cichą nocą, Warszawa 1956
Wracając zaś do samej Metafizyki miłości płciowej, to wydanie niniejszego przekładu nie jest pierwszą inicjatywą tego rodzaju, bowiem tenże fragment Świata ukazał się już w przekładzie A. Wyczółkowskiej pt. Miłość w 1890 r., natomiast w tłumaczeniu A. L. [Antoni Lange?] pt. Psychologia miłości w latach 1898, 1900 i 1903.
Mam więc nadzieję, iż to tłumaczenie będzie oddziaływało równie dobrze jak dwa poprzednie.
Powyższy tekst ukazał się jako tzw. Postwerbia w moim wyborze tego Autora pt. Metafizyka miłości płciowej. Harmonia. Gdańsk 1995. Nakład dawno wyczerpany.
© Copyright by Andrzej Pańta
Andrzej Pańta
(1)
2 Comments
Dziękuję
27 June, 2014 - 08:12
<p>Jarosław Marek</p>
Może się uda
28 June, 2014 - 21:55