Niemieckie Czechy (1)

Natychmiast po przejęciu w 1938 roku  Sudetów Niemcy przystąpili do germanizacji kraju.
 
 
         W wyniku postanowień konferencji monachijskiej III Rzesza uzyskała ogółem prawie 29 tysięcy km2 terytorium czechosłowackiego, zamieszkałego przez ponad 3,5 mln ludności, w tym 2,8 mln Niemców i 700 tys. Czechów. W okrojonej Czechosłowacji pozostało około 360 tyś Niemców, którym Belin zakazał korzystania z prawa opcji, żądając aby zostali w Czechosłowacji. Ich obecność wykorzystano niespełna pół roku później.
 
 
        Zdecydowana większość Niemców sudeckich z entuzjazmem powitała wkroczenie Wehrmachtu. Natychmiast potem rozpoczęto gorączkowe usuwanie wszelkich znaków niedawnej przynależności Sudetów do Czechosłowacji, zamalowując czeskie napisy. W grudniu 1938 roku wprowadzono zakaz posługiwania się językiem czeskim we wszystkich sferach życia publicznego.
 
 
         Nowe władze zlikwidowały większość czeskich bibliotek, a w 1940 roku zamknięto „Vestnik ceske mensiny” – ostatnią gazetę ukazującą się w języku czeskim. Pozwolono na istnienie jedynie czeskich szkół ludowych. Równocześnie wprowadzono zakaz przyjmowania młodzieży czeskiej do niemieckich techników. Miało to na celu zablokowania możliwości awansu społecznego Czechów. Rozpoczęto też wywłaszczanie gruntów znajdujących w czeskich rękach. W lutym 1940 wprowadzono ustawę, na mocy której rolnikami mogli być jedynie Niemcy, a Czesi zostali zmuszeni do odsprzedaży posiadanej ziemi. Wskutek tego Czesi utracili ponad 70 tyś ha ziemi, która została przekazana niemieckim kolonistom z Południowego Tyrolu i Bukowiny.
 
 
        Największym represjom zostali poddani Czesi na terenach bezpośrednio przyłączonych do Rzeszy. Zlikwidowane zostało tam całkowicie czeskie szkolnictwo, a osobom mówiącym po czesku w miejscach publicznych groziło aresztowanie.
 
 
        Dokonany w Monachium rozbiór Czechosłowacji spowodował falę migracji Czechów z Sudetów do wnętrza kraju. W sumie liczba uciekinierów osiągnęła ponad 190 tys. osób, wśród których znalazło się ok. 25 tysięcy Niemców, znanych przeciwników nazistów.
 
 
       Po przejęciu Sudetów tajne policja niemiecka przystąpiła do aresztowań osób, znajdujących się na listach proskrypcyjnych przygotowanych przez członków partii Henleina. Te represje objęły ok. 10 tyś. osób, spośród których część trafiła do obozów koncentracyjnych. Wkrótce rozpoczęto także prześladowania sudeckich Żydów, które apogeum osiągnęły w czasie nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku. W wielu miastach sudeckich spalono synagogi, zdemolowano żydowskie sklepy oraz pobito wielu Żydów.
 
 
        Bezpośrednio po przyłączeniu Sudetów zostały one podporządkowane niemieckiej administracji wojskowej. Chociaż Hitler już w dniu 1 października 1938 roku mianował przywódcę Partii Sudeckoniemieckiej Konrada Henleina Komisarzem Rzeszy Sudetów, to objął on faktyczne urzędowanie dopiero kilku tygodniach. W dniu 30 października został on dodatkowo mianowany gauleiterem Sudetów z zadaniem budowy struktur NSDAP.
 
 
        Po przejęciu władzy Henlein wydał dekret, na mocy którego jedyną legalną partią polityczną w Sudetach stała się SdP. Natomiast w dniu 5 listopada dokonał uroczystego aktu przyłączenia SdP do NSDAP. Przyjmowanie członków SdP do szeregi NSDAP poprzedzone zostało dokładną weryfikacją przeprowadzoną przez monachijską centralę partii. Ostatecznie do NSDAP przyjęto jedynie ok. 500 tysięcy spośród ponad 1,3 mln dawnych członków SdP.
 
 
        W dniu 4 grudnia 1938 roku na zajętych terenach przeprowadzono wybory uzupełniające do Reichstagu, w których startować mogli jedynie członkowie partii nazistowskiej. O ile Niemcy masowo głosowali na listę NSDAP (98.9%), to Czesi oddali aż 16,5 %  głosów na „nie”.
 
 
       W dniu 20 października 1938 roku Hitler dokonał wstępnego podziału zdobytych ziem, z większości z nich tworząc osobną jednostkę terytorialną (Gau), zaś resztę przyłączając do kilku sąsiednich niemieckich prowincji.
 
 
        Ostateczny podział administracyjny Sudetów określiła ustawa Reichstagu z 25 marca 1939 roku. Tworzyła ona Okręg Rzeszy Kraj Sudecki liczący ponad 22,5 tyś. km2 i prawie  3 mln mieszkańców. Jego stolicą był Liberec, a siedzibami rejencji zostały: Cheb, Usti nad Łabą i Opawa. Obszar Czeskiego Lasu i Szumawy (ok. 1700 km2 i 90 tyś. mieszkańców) został przyłączony do Bawarii. Południowe Czechy i Morawy od Czeskiego Krumlowva aż po Znojmo i Mikulov weszły w skład Reichsgaue Ober- i Niederdonau (ok. 4300 km3 i 320 tyś. ludności). Natomiast Ziemia Hulczyńska (320 km2 i 50 tyś. mieszkańców) powróciła do Rejencji Opolskiej.
 
 
        Zasady wewnętrznej organizacji Kraju Sudeckiego określono w ustawie z 14 kwietnia 1939 roku. Stojący na czele Kraju Sudeckiego namiestnik Rzeszy, którym został Henlein, skupiał w swoim ręku pełnię władzy administracyjnej. Miał prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, które wymagały jednak kontrasygnaty odpowiedniego ministerstwa Rzeszy.
 
 
        Jednocześnie z ujednoliceniem administracji i stosunków politycznych przeprowadzono unifikację życia społecznego Sudetów z III Rzeszą. W połowie października 1938 roku utworzono urząd Komisarza ds. Zakończenia Działalności przez Organizacje  na Obszarze Niemieckosudeckim, którego zadaniem było przeprowadzenie weryfikacji wszystkich organizacji społecznych działających w Sudetach. W ciągu półtora roku dokonał on sprawdzenia ponad 66 tysięcy organizacji, spośród których jedynie 14 tysiącom zezwolił na dalszą działalność. We wszystkich organizacjach, które przetrwały wprowadzono paragraf aryjski, zasadę wodzowską oraz nadzór NSDAP.
                                                                                      
 
       W dniu 15 marca 1939 roku wojska niemieckie wkroczyły do Czecho-Słowacji, doprowadzając do likwidacji niepodległej państwowości czeskiej. Operacja ta została przeprowadzona pod pretekstem rzekomych prześladowań mniejszości niemieckiej w Brnie i Ołomuńcu.
 
 
       Dzień później Hitler wydał dekret, na mocy którego został utworzony Protektorat Czech i Moraw. „Od tysiąclecia – napisano w jego preambule – kraje czesko-morawskie należały do przestrzeni życiowej narodu niemieckiego. Przemoc i brak rozsądku samowolnie wyrwały je z ich dawnego środowiska historycznego i poprzez włączenie do sztucznego tworu, jakim była Czecho-Słowacja, uczyniły z nich ognisko ciągłych niepokojów”. Tym samym Hitler przyznawał, iż od samego początku jego celem było nie oderwanie od Czech Sudetów, ale ostateczne unicestwienie samego państwa czechosłowackiego. 
 
 
         Z prawnego punktu widzenia Protektorat Czech i Moraw stanowił rodzaj europejskiej kolonii Niemiec. Od marca 1939 roku do Berlina należały wszelkie sprawy związane z obronnością i polityką zagraniczną Protektoratu. Czechom pozostawiono jedynie formalną autonomię w zakresie kultury, oświaty i gospodarki. Zachowano także szczątkowe atrybuty państwowości w postaci urzędu prezydenta, rządu, własnej administracji, policji oraz waluty. Faktyczna władza należała jednak do wyznaczonego przez Hitlera Protektora Rzeszy w Czechach i Morawach, który zatwierdzał skład tamtejszego rządu (kandydat na prezydenta musiał zyskać akceptację samego Fuhrera) oraz mógł dowolnie uchylić każda jego decyzję. Niemcy żyjący w Protektoracie zostali wyłączeni spod jurysdykcji czeskich władz i czeskich sądów. Na ich potrzeby utworzono 35 urzędów oberlandrata, które jednocześnie sprawowały nadzór nad czeskimi starostwami powiatowymi.
 
 
CDN.