Władze komunistyczne starały się dbać o morale i pełne żołądki funkcjonariusz i żołnierzy uczestniczących w operacji wprowadzenia stanu wojennego.
Od 6 rano 13 grudnia 1981 roku radiowy Program I rozpoczął nadawanie, powtarzanego później wielokrotnie, przemówienia Jaruzelskiego. Podobnie uczyniła to także telewizja.
W swoim przemówieniu Jaruzelski kłamliwie obwieścił o ukonstytuowaniu się 13 grudnia Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego oraz o tym, iż Rada Państwa, w zgodzie z postanowieniami Konstytucji, wprowadziła dziś o północy stan wojenny na obszarze całego kraju. O nielegalności dekretu Rady Państwa była już mowa. WRONA także nie ukonstytuowała się 13 grudnia, ale dzień wcześniej około godziny 18 w siedzibie Sztabu Generalnym LWP w Warszawie przy ul Rakowieckiej lub w jednostce wojskowej w alei Żwirki i Wigury, niedaleko Okęcia. Nie wszyscy członkowie WRON byli obecni podczas tego konstytuowania się. I tak np. do gen. Puchały gen. Siwicki zadzwonił w południe 13 grudnia, informując go, że został członkiem WRONY.
W ww. jednostce już w marcu ’81 uruchomiono wojskową rezerwową rozgłośnię radia i telewizji. Nosiła ona kryptonim „Bunkier” i tam w nocy z 12 na 13 grudnia Jaruzelski nagrał przemówienie, stamtąd emitowano „Dziennik Telewizyjny”, którego spikerów ubrano w mundury wojskowe.
Pierwsze posiedzenie WRON – o czysto informacyjnym zresztą charakterze – odbyło się dopiero 14 grudnia, później spotykali się zaledwie jeszcze kilka razy. To i tak nie miało wielkiego znaczenia, gdyż to nie WRON decydowała, ale Jaruzelski i jego najbliżsi współpracownicy z Kiszczakiem i Siwickim na czele.
MSW i Centralny Zarząd Zakładów Karnych Ministerstwa Sprawiedliwości utworzyły ośrodki odosobnienia – internowania. W sumie w 39 zakładach karnych, trzech aresztach i czterech ośrodkach wypoczynkowych.
Dopiero 15 grudnia 1981 o godzinie 16.40 w tajnym specjalnego znaczenia dwaj dyrektorzy z MSW informowali komendantów z MO, w jaki sposób dokonywać rejestracji osób zatrzymanych w czasie wprowadzania stanu wojennego. Nadawcy uprzejmie informowali, że decyzją dyrektora generalnego MSW tow. gen. bryg. K. Straszewskiego, osoby zatrzymane i internowane w związku z wprowadzeniem stanu wojennego należy rejestrować kartami eo-13a z dopiskiem „Jodła”, natomiast na osoby, z którymi przeprowadzono rozmowy i które napisały oświadczenie o zaniechaniu antysocjalistycznej działalności, należy zakładać kwestionariusze ewidencji operacyjnej, a karty eo-4 winny posiadać dopisek „Klon”.
eo-13a to karta rejestracyjna postępowań przygotowawczych Biura Śledczego MSW, natomiast eo-4 to karta rejestracyjna służąca ewidencji spraw operacyjnych. „Klon” był kryptonimem operacji przeprowadzania rozmów ostrzegawczych z osobami podejrzanymi przez komunistyczne władze o podjęcie działań przeciw stanowi wojennemu, połączonych z podpisaniem tak zwanej deklaracji lojalności. A kryptonim „Jodła” (od 1 grudnia 1981 roku, wcześniej „Wrzos” ) dotyczył operacji internowania „niebezpiecznych” działaczy NSZZ „S” i innych „wrogich” organizacji.
20 grudnia MSW przygotowało dokument zatytułowany „Informacja dot. działań Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Obrony Narodowej w okresie trwania stanu wojennego”, w którym wskazano, iż „W dn. 13 XII br. o godz. 0.00 w całym kraju przeprowadzono operację kryptonim „Jodła”. Celem tej akcji było internowanie osób, w stosunku do których, ze względu na ich dotychczasowe zachowanie, zachodziło uzasadnione podejrzenie, że pozostając na wolności, prowadzić będą działalność zagrażającą interesom bezpieczeństwa i obronności państwa. Zgodnie z planami, wykorzystując czynnik zaskoczenia do godziny 12.00 dn. 13 bm. internowano 3173 osoby, to jest ponad 70% liczby założonej. Żeby „dobić” do stu procent, akcja internowania będzie kontynuowana”.
W dalszej części ww. analizy MSW informowało, że „w nocy z dnia 12/13 bm. przeprowadzono operację kryptonim „Azalia”, polegającą na zabezpieczaniu obiektów RTV i blokadzie łączności telekomunikacyjnej, którą objęto 320 obiektów na terenie 34 województw oraz 60 w Warszawie. Operacja ta uniemożliwiła przeciwnikowi zmobilizowanie sił do akcji protestacyjnej (…) i pozwoliła nam od pierwszej chwili oddziaływać pozytywnie na społeczeństwo” W sumie w „działaniach specjalnych we współdziałaniu z MO wzięło udział łącznie 80000 żołnierzy, ponad 1600 czołgów, ok. 1200 transporterów opancerzonych, 660 BWP i ponad 9200 samochodów…”.
20 grudnia 1981 roku na posiedzeniu Sekretariatu KC PZPR Jaruzelski poinformował o swej zgodzie na odprawienie – pomimo godziny milicyjnej – pasterek w polskich kościołach. Jednocześnie zastrzegł, iż decyzja o tym zostanie przekazana Polakom dopiero w ostatnim momencie.
Następnego dnia szef Sztabu Wojska Polskiego Florian Siwicki określił „zasady organizacji pracy z żołnierzami czynnej służby wojskowej w okresie od 20 grudnia do 30 stycznia 82”, wśród których wyróżnił „spotkania członków WRON z grupami żołnierzy, wykonującymi zadania w obrębie garnizonu warszawskiego oraz pododdziałami pozostającymi w rejonach ześrodkowania do wykonywania zadań specjalnych (…). W celu podziękowania za trud żołnierski i złożenia życzeń świątecznych i noworocznych (…) dowódcy oddziałów i pododdziałów zorganizują i wezmą udział w tradycyjnej żołnierskiej choince i kolacji wigilijnej”.
W ślad za tym gen. Józef Baryła - szef Głównego Zarządu Politycznego WP, polecił, aby w dniu 24 grudnia zorganizować kolacje dwudaniowe, zapewniając tradycyjną potrawę jak zupa z owoców suszonych z makaronem, barszcz czerwony czysty z fasolą, groch z kapustą itp., oraz danie mięsne lub rybne (z ryb świeżych lub konserw rybnych do wyboru). Jednocześnie zalecał, aby w okresie świąt „uwzględnić możliwie szersze urozmaicenie potraw, stosując dodatkowo w dniach 25 i 26 bm. po 100 g mięsa lub 75 g kiełbasy, w dniu 31 bm. na kolację 50 g kiełbasy, a w dniu 1.01.1982 50 g mięsa na żywionego z planowego zaopatrzenia, a ponadto owoce i wyroby cukiernicze. W piekarniach polowych wypiec w miarę możliwości na okres świąt i Nowego Roku ciasta typu rolady, babki itp.”.
W ramach prezentu gwiazdkowego rząd ogłosił obniżenie – od stycznia – norm przydziału mięsa i jego przetworów na kartki. Rolnicy z gospodarstw powyżej pół hektara w ogóle nie dostali prawa do kartek na mięso i masło. Wprowadzono też obowiązek pracy dla mężczyzn w wieku 18–45 lat i zarządzono odłożenie wyborów do rad narodowych „do czasu powstania warunków umożliwiających ich przeprowadzenie w atmosferze spokoju społecznego i w duchu konstytucyjnych zasad PRL”.
Wybrana literatura:
T. Ruzikowski – Stan wojenny w Warszawie i województwie stołecznym 1981-1983
A. Paczkowski – Wojna polsko-jaruzelska. Stan wojenny w Polsce 13 XII 1981-22 VII 1983
W. Polak – Stan wojenny – pierwsze dni
L. Kowalski – Generał ze skazą. Biografia wojskowa gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego
R. Reiff – 13 grudzień: wspomnienia
Stan wojenny, wspomnienia i oceny. Praca zbiorowa pod red. J. Kulasa
Tajne dokumenty Biura Politycznego. PZPR a „Solidarność” 1980-1981
B. Kopka, G. Majchrzak – Stan wojenny w dokumentach władz PRL
W. Roszkowski – Najnowsza historia Polski
Od 6 rano 13 grudnia 1981 roku radiowy Program I rozpoczął nadawanie, powtarzanego później wielokrotnie, przemówienia Jaruzelskiego. Podobnie uczyniła to także telewizja.
W swoim przemówieniu Jaruzelski kłamliwie obwieścił o ukonstytuowaniu się 13 grudnia Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego oraz o tym, iż Rada Państwa, w zgodzie z postanowieniami Konstytucji, wprowadziła dziś o północy stan wojenny na obszarze całego kraju. O nielegalności dekretu Rady Państwa była już mowa. WRONA także nie ukonstytuowała się 13 grudnia, ale dzień wcześniej około godziny 18 w siedzibie Sztabu Generalnym LWP w Warszawie przy ul Rakowieckiej lub w jednostce wojskowej w alei Żwirki i Wigury, niedaleko Okęcia. Nie wszyscy członkowie WRON byli obecni podczas tego konstytuowania się. I tak np. do gen. Puchały gen. Siwicki zadzwonił w południe 13 grudnia, informując go, że został członkiem WRONY.
W ww. jednostce już w marcu ’81 uruchomiono wojskową rezerwową rozgłośnię radia i telewizji. Nosiła ona kryptonim „Bunkier” i tam w nocy z 12 na 13 grudnia Jaruzelski nagrał przemówienie, stamtąd emitowano „Dziennik Telewizyjny”, którego spikerów ubrano w mundury wojskowe.
Pierwsze posiedzenie WRON – o czysto informacyjnym zresztą charakterze – odbyło się dopiero 14 grudnia, później spotykali się zaledwie jeszcze kilka razy. To i tak nie miało wielkiego znaczenia, gdyż to nie WRON decydowała, ale Jaruzelski i jego najbliżsi współpracownicy z Kiszczakiem i Siwickim na czele.
MSW i Centralny Zarząd Zakładów Karnych Ministerstwa Sprawiedliwości utworzyły ośrodki odosobnienia – internowania. W sumie w 39 zakładach karnych, trzech aresztach i czterech ośrodkach wypoczynkowych.
Dopiero 15 grudnia 1981 o godzinie 16.40 w tajnym specjalnego znaczenia dwaj dyrektorzy z MSW informowali komendantów z MO, w jaki sposób dokonywać rejestracji osób zatrzymanych w czasie wprowadzania stanu wojennego. Nadawcy uprzejmie informowali, że decyzją dyrektora generalnego MSW tow. gen. bryg. K. Straszewskiego, osoby zatrzymane i internowane w związku z wprowadzeniem stanu wojennego należy rejestrować kartami eo-13a z dopiskiem „Jodła”, natomiast na osoby, z którymi przeprowadzono rozmowy i które napisały oświadczenie o zaniechaniu antysocjalistycznej działalności, należy zakładać kwestionariusze ewidencji operacyjnej, a karty eo-4 winny posiadać dopisek „Klon”.
eo-13a to karta rejestracyjna postępowań przygotowawczych Biura Śledczego MSW, natomiast eo-4 to karta rejestracyjna służąca ewidencji spraw operacyjnych. „Klon” był kryptonimem operacji przeprowadzania rozmów ostrzegawczych z osobami podejrzanymi przez komunistyczne władze o podjęcie działań przeciw stanowi wojennemu, połączonych z podpisaniem tak zwanej deklaracji lojalności. A kryptonim „Jodła” (od 1 grudnia 1981 roku, wcześniej „Wrzos” ) dotyczył operacji internowania „niebezpiecznych” działaczy NSZZ „S” i innych „wrogich” organizacji.
20 grudnia MSW przygotowało dokument zatytułowany „Informacja dot. działań Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Obrony Narodowej w okresie trwania stanu wojennego”, w którym wskazano, iż „W dn. 13 XII br. o godz. 0.00 w całym kraju przeprowadzono operację kryptonim „Jodła”. Celem tej akcji było internowanie osób, w stosunku do których, ze względu na ich dotychczasowe zachowanie, zachodziło uzasadnione podejrzenie, że pozostając na wolności, prowadzić będą działalność zagrażającą interesom bezpieczeństwa i obronności państwa. Zgodnie z planami, wykorzystując czynnik zaskoczenia do godziny 12.00 dn. 13 bm. internowano 3173 osoby, to jest ponad 70% liczby założonej. Żeby „dobić” do stu procent, akcja internowania będzie kontynuowana”.
W dalszej części ww. analizy MSW informowało, że „w nocy z dnia 12/13 bm. przeprowadzono operację kryptonim „Azalia”, polegającą na zabezpieczaniu obiektów RTV i blokadzie łączności telekomunikacyjnej, którą objęto 320 obiektów na terenie 34 województw oraz 60 w Warszawie. Operacja ta uniemożliwiła przeciwnikowi zmobilizowanie sił do akcji protestacyjnej (…) i pozwoliła nam od pierwszej chwili oddziaływać pozytywnie na społeczeństwo” W sumie w „działaniach specjalnych we współdziałaniu z MO wzięło udział łącznie 80000 żołnierzy, ponad 1600 czołgów, ok. 1200 transporterów opancerzonych, 660 BWP i ponad 9200 samochodów…”.
20 grudnia 1981 roku na posiedzeniu Sekretariatu KC PZPR Jaruzelski poinformował o swej zgodzie na odprawienie – pomimo godziny milicyjnej – pasterek w polskich kościołach. Jednocześnie zastrzegł, iż decyzja o tym zostanie przekazana Polakom dopiero w ostatnim momencie.
Następnego dnia szef Sztabu Wojska Polskiego Florian Siwicki określił „zasady organizacji pracy z żołnierzami czynnej służby wojskowej w okresie od 20 grudnia do 30 stycznia 82”, wśród których wyróżnił „spotkania członków WRON z grupami żołnierzy, wykonującymi zadania w obrębie garnizonu warszawskiego oraz pododdziałami pozostającymi w rejonach ześrodkowania do wykonywania zadań specjalnych (…). W celu podziękowania za trud żołnierski i złożenia życzeń świątecznych i noworocznych (…) dowódcy oddziałów i pododdziałów zorganizują i wezmą udział w tradycyjnej żołnierskiej choince i kolacji wigilijnej”.
W ślad za tym gen. Józef Baryła - szef Głównego Zarządu Politycznego WP, polecił, aby w dniu 24 grudnia zorganizować kolacje dwudaniowe, zapewniając tradycyjną potrawę jak zupa z owoców suszonych z makaronem, barszcz czerwony czysty z fasolą, groch z kapustą itp., oraz danie mięsne lub rybne (z ryb świeżych lub konserw rybnych do wyboru). Jednocześnie zalecał, aby w okresie świąt „uwzględnić możliwie szersze urozmaicenie potraw, stosując dodatkowo w dniach 25 i 26 bm. po 100 g mięsa lub 75 g kiełbasy, w dniu 31 bm. na kolację 50 g kiełbasy, a w dniu 1.01.1982 50 g mięsa na żywionego z planowego zaopatrzenia, a ponadto owoce i wyroby cukiernicze. W piekarniach polowych wypiec w miarę możliwości na okres świąt i Nowego Roku ciasta typu rolady, babki itp.”.
W ramach prezentu gwiazdkowego rząd ogłosił obniżenie – od stycznia – norm przydziału mięsa i jego przetworów na kartki. Rolnicy z gospodarstw powyżej pół hektara w ogóle nie dostali prawa do kartek na mięso i masło. Wprowadzono też obowiązek pracy dla mężczyzn w wieku 18–45 lat i zarządzono odłożenie wyborów do rad narodowych „do czasu powstania warunków umożliwiających ich przeprowadzenie w atmosferze spokoju społecznego i w duchu konstytucyjnych zasad PRL”.
Wybrana literatura:
T. Ruzikowski – Stan wojenny w Warszawie i województwie stołecznym 1981-1983
A. Paczkowski – Wojna polsko-jaruzelska. Stan wojenny w Polsce 13 XII 1981-22 VII 1983
W. Polak – Stan wojenny – pierwsze dni
L. Kowalski – Generał ze skazą. Biografia wojskowa gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego
R. Reiff – 13 grudzień: wspomnienia
Stan wojenny, wspomnienia i oceny. Praca zbiorowa pod red. J. Kulasa
Tajne dokumenty Biura Politycznego. PZPR a „Solidarność” 1980-1981
B. Kopka, G. Majchrzak – Stan wojenny w dokumentach władz PRL
W. Roszkowski – Najnowsza historia Polski
(3)