Moje o Dziadkach wspomnienia ...

Przeczytałem opowieść Ellenai o Jej Babuni i przypomniała mi się moja Babcia Helena, mojej Mamusi Mama. Napiszę też słów kilka o moim Dziadku Janku.

Babcia Helena z d. Lachowicz, miała trudne życie. Urodziła się w 1907 roku. Wcześnie straciła Ojca, a Babci Mama -Michalina - wyszła po raz kolejny za mąż, przydając wkrótce podrośniętej Helence trójkę nowego rodzeństwa, którym Helenka, jako ta najstarsza, musiała się opiekować. Wcześnie poszła do pracy, by terminować u krawcowej, ucząc się tego fachu. Wcześnie też wyszła za mąż za "gospodarza" (mojego Dziadka Jana, który gospodarzył na kilku hektarach, albo-zgodnie z tamtejszą terminologią, na iluś tam morgach), który miał być "dobrą partią", bo z własnym domem i własną ziemią. Potem Babcia Helena urodziła trójkę dzieci - same dziewczyny - przyszłe nauczycielki (chyba takie rodzinne przekleństwo ), a pierwsza z nich pojawiła się na świecie, gdy Babcia miała 20 lat.

Całe późniejsze życie Babcia spędziła pomagając Dziadkowi Janowi w pracy na roli. Nikt tak jak Ona nie potrafił zadbać o ogród, ugotować magicznie pysznego rosołu z wyhodowanej w obejściu kury (obowiązkowo z najpyszniejszym makaronem własnej produkcji), zrobić domowego masła z własnej śmietany zbieranej z kanek mleka przed jego odjazdem do mleczarni, przepysznego białego sera, najlepszego z miodem z pasieki Wujka Jancewicza, czy upiec absolutnie niepowtarzalnego CHLEBA w chlebowym piecu, którego dzisiejszy chleb jest jedynie nędzną namiastką.

Jej wcześniejsze nauki krawiectwa przyniosły dobre owoce w postaci "szmacianej" niezależności w trudnych czasach - moja mamusia i je dwie siostry, zawsze miały oryginalne sukienki Made by Babcia Helena. Później zaś, kiedy już dziewczyny "poszły na swoje", Babcia Helena objeżdżała wszystkie córki zimową porą (kiedy nie było angażujących prac w gospodarstwie), pozostając u każdej z nich po kilka dni, robiąc porządki po swojemu (Babcia zawsze wiedziała "lepiej" i chyba to właśnie "lepiejwiedzenie" przekazała mi w genach   ). Do zadań Babci Heleny należało też reperowanie wszelkiej odzieży, szycie pościeli, łatanie i takie tam krawieckie drobiazgi, co dzięki jej umiejętnościom przychodziło Babci i łatwo, i chyba lekko, a na pewno przyjemnie. Miło było usiąść przy Niej, słuchając od rana do wieczora turkotania maszyny do szycia, takiego zwyczajnego przedpotopowego Singera, napędzanego Babcinymi nogami.

Ale najbardziej magiczny momentem było zawsze wśliźnięcie się do Babcinego łóżka pod pierzynę (Babcia nie uznawała nowomodnych kołder i spała pod pierzyną niezależnie od pory roku), by się do Niej przytulać i słuchać różnych opowieści: o lesie i wilkach atakujących ludzi w mroźne zimy, o "pierwszych" i "drugich" Sowietach, o niemieckiej okupacji, o froncie, o toczkach (tak Babcia nazywała żelbetonowe bunkry) rozsianych po polach w okolicy, o Żydach i ich zwyczajach, lub zwyczajnie - o życiu - i jak być dobrym człowiekiem.

Potem, gdy już stałem się nastoletnim chłopakiem, spędzałem dużą część wakacji w domu Babci niedaleko Siemiatycz, ale miejsce Babci Heleny zajął Dziadek Jan. Stało się to poniekąd z konieczności. Pewnego razu Babcia dostała wylewu, po kilku latach następnego, a trzeci już z kolei przyprawił Ją o śmierć. Ja, jako najstarszy z trojga wnucząt płci męskiej (nie licząc rodzinnych wnuczek) przejąłem latem obowiązki Babci w gospodarstwie. W polu pomagałem "podbierać" zboże (najpierw rękoma, a następnie – gdy Dziadek uznał, żem dość dorosły - sierpem), które skosił Dziadek, wiązać je w snopy, ustawiać sprytnie po 10, by zboże szybko wysychało. Razem chodziliśmy kosić trawę na łąki. Dziadek nauczył mnie tej trudnej sztuki, ale nigdy nawet się nie zbliżyłem do Jego mistrzostwa w tej dziedzinie. Potem było przewracanie siana, grabienie, składanie w kopy i wreszcie zwózka do stodoły, podobnie jak zwózka wyschniętych snopów. Dziadek układał (siano/snopy) na furmance zaprzężonej w karego (wtedy) konia, a ja podawałem to siano lub snopy długimi widłami. Nauczyłem się przy tym, że takie „układanie fury” to trudna sztuka, by w czasie zwózki, czasem z pól odległych kilka kilometrów od domu, to siano, czy snopy „nie wyjechały”, powodując konieczność ponownego układania, przed dalszą drogą do domu. Później, gdy już wóz znalazł się w stodole, moją rolą było rozładowanie snopów/siana do sąsieków, a Dziadek układał je pieczołowicie, by jak najwięcej się zmieściło, zanim reszta wyląduje w stogu lub brogu poza obejściem. I tak czasami po kilka razy dziennie: dom-pole/łąka-snopy/siano na furmankę-do stodoły-rozładunek. Nauczyłem się też innych praktycznych sprawności: jak zrobić grabie, dorobić do grabi brakujące zęby (obowiązkowo z dębiny), wystrugać kosisko, osadzić kosę (a wcześniej tę kosę wyklepać, by, jak mówił Dziadek, „sama kosiła”). Najpiękniejsze chwile przeżywałem wtedy, gdy przyszło nam wracać po pracy w polu już po zapadnięciu zmroku. Dziadek powoził, a ja leżałem na pachnącym słońcem sianie, gapiąc się w rozgwieżdżone niebo. A każda z gwiazd była jak maleńkie światełko na końcu długiej, czarnej rurki i światełek takich było bez liku. Do dziś lubię patrzeć w gwiazdy, a przez domowy teleskop widać ich niezliczone ilości.

Prace w domowym obejściu też musiałem poznać: "zakładanie"/"wykładanie" konia, dojenie krów (do dzisiaj potrafię, niech no tylko dorwę jakąś krasulę  , a mleko nie strzyka mi w rękawów), codzienny obrządek, obsługę kieratu, napędzanej kieratem sieczkarni, zadawanie paszy dla konia i krówek, przygotowanie jedzenia dla świnek (ziemniaki gotowane „w mundurkach” z otrębami i posiekaną pokrzywą lub innym smakowitym zielem), wybieranie jajek z kojców (a zrobić dziurki z obu stron w takim jajku i wyssać – niebo w gębie, nie mówiąc o świeżym koglu-moglu). Do moich obowiązków należało też zadbanie o stary rower Dziadka (chyba marki Favorit, albo jakoś tak podobnie mu było), na którym Dziadek „skoroświt” jechał do Siemiatycz po świeże pieczywo, gdy już Babcia Helena nie mogła upiec sama chleba z powodu słabego zdrowia.

Ze dwa, czy trzy razy mieliśmy okazję spędzić razem z Dziadkami Święta Bożego Narodzenia. Do dziś pamiętam tamte „starożytne” bombki i inne ozdoby choinkowe, i prawdziwe świeczki, a nie jakieś tam nowomodne elektryczne światełka. Święta u Dziadków, to też podzwaniające janczary, założone na końską szyję i piękne, drewniane sanie, ciągnione przez konia po kopnym śniegu, nie mowiąc o smakołykach i wspólnym śpiewaniu kolęd.

Potem, gdy Babcia odeszła od nas zimą 1980 roku, Dziadek jeszcze przez kilka lat sam się borykał z gospodarstwem. Ziemię oddał w końcu za „państwową rentę”, potem sprzedał dom i obejście mieszkającym obok kuzynom i przeniósł się do córek, pomieszkując u każdej po kilka miesięcy, żeby było sprawiedliwie. Później, zimą 1991 roku, odszedł i Dziadek. Bardzo bolał go brzuch, częsta chyba przypadłość ludzi w starszym wieku, ale miejscowy „przychodniowy” doktor zlekceważył fakt towarzyszącej tym bólom gorączki. Kiedy się okazało, że to perforacja wrzodu żołądka i związane z tym zapalenie otrzewnej, na skuteczne leczenie było już za późno, a słabe serce Dziadka nie pozwalało na operację.

Teraz sam jestem dziadkiem, lecz we wdzięcznej pamięci zachowuję moich Dziadków, od których uczyłem się życia i mądrości, której nie ma teraz wielu (większość?) podobno znacznie lepiej wykształconych ludzi (dziadek zaliczył jedynie 3 lata carskiej szkoły, ponieważ na więcej nie było stać Jego Rodziców).

Nie napisałem tu o Dziadkach ze strony mojego Taty. Dziadka Michała w ogóle nie poznałem, gdyż umarł jeszcze przed II wojną światową w 1936 roku, tuż przed Wigilią Bożego Narodzenia, zaś Babcia Sabina, którą kojarzę jako niewielką, stareńką, siwiutką, cichą, krzątającą się po kuchni kobietę, odeszła gdy byłem zbyt młody, by prawdziwie się z Nią zaprzyjaźnić. I jeśli czegoś w życiu żałuję to właśnie tego, że nie dane mi było przeżywać życia z tymi drugimi Dziadkami również.

Pozdrawiam Blog'n rollowo i wspominkowo

krisp