Nie tylko Kutschera...

We wtorek 1 lutego 1944 roku ok. 9.10 w Alejach Ujazdowskich na odcinku pomiędzy ul. Szopena a ul. Piusa rozgorzała gwałtowna strzelanina. W wyniku trwającej ok. 3 minut akcji żołnierzy oddziału Kedywu KG AK „Pegaz” wykonano wyrok śmierci na kacie Warszawy, dowódcy SS i policji dystryktu warszawskiego GG, SS-Brigadefuhrerze Franzu Kutscherze.

Likwidacja Kutschery stała się jedną z najgłośniejszych na świecie akcji AK. Ale w ów wtorek zginęli także inni, pomniejsi kaci i zdrajcy walczącej Warszawy.

Istnieją rozbieżności co do tego, która z przeprowadzonych tego dnia przez Kedyw akcji była pierwsza. Wiele jednak wskazuje na to, że już ok. godziny 9.00 żołnierze Polski Podziemnej zastrzelili w jego własnym gabinecie w gmachu Prudentialu przy Placu Napoleona 9 (obecnie Plac Powstańców Warszawy) dr Albrechta Eitnera. Eitner był reichsdeutschem, członkiem NSDAP generalnym powiernikiem nieruchomości pożydowskich i – wedle danych wywiadu AK – wysoko ulokowanym w hierarchii agentem kontrwywiadu wojskowego Abwehr-Ost. Wg. innych źródeł akcja miała miejsce ok. 12.45. Akcję likwidacji Eitnera przeprowadzili żołnierze dowodzonego przez por. Tadeusza Jaegermanna ps. Klimek oddział DB 19 (Kedyw, Mokotów), a jej bezpośrednimi wykonawcami byli Zbigniew Bogucki, ps. Zbyszek i Bolesław Bondy, ps. Bolek, którzy udając interesantów wtargnęli do kancelarii Eitnera i zabili go dwoma strzałami. Dowodził nimi podch. Tadeusz Sobczyński („Ba”, „Basza”). Czwartym uczestnikiem akcji był Aleksander Ziółkowski, ps. Ali, kierowca karawanu (!), którym ewakuował się bez strat zespół likwidacyjny.

Franz Kutschera

Trzecim niemieckim oprawcą, który zginął tego dnia z rąk żołnierzy Polski Podziemnej był Wilhelm Lubberts. Urzędnik Arbeitsamtu na Woli, przeniesiony potem do centrali, zajmował się rekrutacją robotników przymusowych do Rzeszy i ponosił odpowiedzialność za łapanki uliczne. We „wdzięcznej” pamięci warszawiaków zapisał się szczególnie likwidacją Kiercelaka, popularnego targowiska na Woli. Sprawiedliwość dopadła go na rogu ulic Traugutta i Mazowieckiej, w pobliżu siedziby warszawskiej centrali Arbeitsamtu. Wykonawcą wyroku lub dowódcą grupy likwidacyjnej był porucznik Jerzy M. Tabęcki ps. Lasso*. Wśród badaczy istnieją rozbieżności co do czasu tej akcji, jedni twierdzą, że odbyła się ona rano, między godziną 8.00 a 9.00, inni zaś, że było to wczesnym popołudniem, między 12.00 a 13.00. Mimo próby obrony podjętej przez Lubbertsa, akcja nie pociągnęła za sobą strat po stronie polskiej.

*http://archive.is/u1Cg

PS. Konspiracyjny organ Komitetu Warszawskiego PPR „Głos Warszawy” w wydaniu z 18 grudnia 1944 roku nazwał zamach na Kutscherę „zabawą w walkę”. Prawdziwy „głos Warszawy”, mimo straszliwych represji, ocenił zamach na Kutscherę zupełnie inaczej.