Czy Lwów wróci do Polski?

Pytanie brzmi prowokacyjnie, ale zadaję je pod wpływem blogera Maxa. Trzeba realnie się zastanowić, co właściwie to znaczy „Lwów wraca do Polski”.

Od razu zaznaczam, że odrzucam w tym względzie jakikolwiek sojusz z Kremlem. Doprowadzenie do rozbioru Ukrainy do spółki z Moskwą byłoby najgorszym złem. Oznaczałoby bowiem, że kłopoty, które Moskowia ma i będzie miała w Donbasie, a może i w Rostowie i dalej na wschód, my mielibyśmy we Lwowie. To już nie jest „nasz” teren w sensie etno-narodowościowym i po cudze terytorium nie wypada łap wyciągać. Szczególnie, że nie mamy w Polsce ani ugruntowanej ideologii imperialnej, ani narzędzi politycznych, gospodarczych i wojskowych, aby tę ideologię realizować.

Ale nawet gdybyśmy taką ideologię i takie narzędzia mieli, to rozbiór Ukrainy oznaczałby wzięcie sporego terytorium, nasyconego ukraińskimi nacjonalistami, wśród których z pewnością działałoby wielu agentów służb rosyjskich. W każdej chwili mogłaby nastąpić eskalacja przemocy i terroryzm, a tego sobie chyba nikt z nas nie życzy.

Jeżeli zadajemy sobie pytanie, jak coś może do nas „wrócić”, często przypominamy sobie okoliczności utraty. Najczęściej pojawia się rzeź na Wołyniu, przywołuje się też wojnę polsko-ukraińską i bohaterskie Orlęta Lwowskie. Moim zdaniem jednak bardziej prawidłowo byłoby zastanowić się, w jaki sposób te ziemie stały się nasze, a nie w jaki sposób nam je zabrano. Zła nie da się odwrócić tą samą metodą, którą zło stosuje.

Nie twierdzę, że metody, dzięki którym Korona Królestwa Polskiego weszła w posiadanie Rusi Czerwonej (albo grodów czerwieńskich, jak kto woli) były dobre moralnie. Twierdzę, że były z gruntu inne, niż metody naszych przeciwników, które doprowadziły do utraty tych ziem w XX wieku. Jak słusznie zauważa mój Mistrz profesor Jan Dzięgielewski, Korona Polska z obszaru o niewielkiej powierzchni, w czasie stosunkowo krótkim jak na trwanie państw i narodów, doszła do terytorium o powierzchni około miliona kilometrów kwadratowych. Rusini mając do wyboru Moskowię – która odmawiała im prawa do normalnego rozwoju – wybierali nas. Podobnego wyboru dokonała niemiecka szlachta Inflant.

Fakt jest, że prawda zawsze zwycięża nie bez oręża – i tak się dokonało też i w tym przypadku. Niemniej jednak krakowska stolica dawała Rusi i Inflantom gwarancję zachowania ich kultury, zwyczajów, przywilejów, w oparciu o wypróbowane wzorce szlachty polskiej. Trwałość unii opartej na rytualnej miłości bliźniego była ogromna i przetrwała wielką próbę czasu. Nie wszystko było doskonałe, a raczej lepiej byłoby powiedzieć, że prawie nic w tej unii nie było doskonałe. Ale odrzucanie tego dziedzictwa na rzecz zajadłej nienawiści, szczególnie w warunkach, gdy Rusini po raz kolejny nieomal błagają nas na kolanach o pomoc – jest nierozważne, by nie powiedzieć głupie.

Niedawno mecenas Jacek Bartosiak przypomniał niepotwierdzoną anegdotę o tym, jak to minister Skubiszewski omal nie zemdlał, gdy prezydent Białorusi Szuszkiewicz zaproponował mu unię gospodarczą polsko-białoruską. Mielibyśmy granicę pod Smoleńskiem – mówił Bartosiak, szczerząc zęby w uśmiechu.

A teraz, zamiast Witebska, Mohylewa i Połocka mamy pod Białymstokiem Łukaszenkę.

Nasuwa się pytanie: jaki jest nasz obowiązek w stosunku do kresów wschodnich I i II Rzeczypospolitej? Oczywistym jest, że to „nasz” teren wszędzie tam, gdzie są polskie kościoły, cmentarze, dwory, archiwa i biblioteki. Wszędzie, gdzie są ślady polskiej – i zarazem sarmackiej – obecności. Musimy ze wszystkich sił starać się o ochronę tego dziedzictwa przed zapomnieniem. Temu właśnie służy mój skromny projekt dotyczący województwa smoleńskiego. Prace nad Księgą Adama Zaręby – Księgą wymiaru i ograniczenia województwa smoleńskiego – zbliżają się powoli do końca. Chciałbym wydać tę Księgę w Polsce. Gdy zakończę pierwszy etap pracy, zastanowię się, skąd pozyskać fundusze. Może ze zbiórki publicznej? Być może ktoś z blogerów udzieli mi w tym względzie dobrej rady.

Jakub Brodacki