Nędza demokracji

Są idee, które ślicznie prezentują się na papierze, wprowadzone w życie dość szybko okazują się niewypałem. Sztandarowym przykładem jest wizja proletariackiego raju, gdzie z końcem dnia pracy wszyscy gromadzą się wokół wielkiego kotła, w którym smakowicie bulgocze zupa zielona*, nakładem wspólnych wysiłków uwarzona. Potem tę zupę chochlujemy po równo i nawet mniej wydajne dniówkowo jednostki (jak dzieci, kobiety i starcy) najedzą się do syta. Ten raj nazywał się komunizm, bardziej fachowo rzecz określając.

Z demokracją sprawa wygląda podobnie. W teorii wszystko wspaniale, pomysł wspólnego podejmowania decyzji większością wydaje się jak najbardziej naturalny, sprawiedliwy i, co nie mniej ważne, bezpieczny. Ludzie nie dadzą sobie zrobić krzywdy, gdy będą "rządzili się sami". A że kilkutysiącletnia praktyka pokazuje, iż zawsze potrzebny jest jakiś szeryf, władca czy kacyk, stąd logiczny wniosek: zbierzmy się i wybierzmy.

Powszechne prawo wyborcze to wynalazek wieku XX**. Wcześniej bywały jakieś agory, demokracje szlacheckie i zgromadzenia narodowe, ale zawsze były ograniczenia. Cenzus majątkowy, płeć, urodzenie były warunkami koniecznymi aby być "równym wśród równych". Czyli: mniejszość decydowała o losach całości, w małym gronie i demokratycznie. W XX wieku natomiast rozpowszechnił się model odmienny, gdzie każda pełnoletnia osoba, obywatel danego państwa, ma prawo głosować. Nie ma się co oszukiwać, mamy do czynienia z ustrojem bardzo młodym, sto lat to krótki okres. Komunizm przetrwał lat siedemdziesiąt po czym runął w gruzy, demokracja przetrwała lat sto i trwa dalej, ale absolutnie się zdegenerowała. Kolejny nieudany eksperyment.

Wszyscy, na całym świecie, zdają sobie sprawę, że coś jest nie tak z tymi demokratycznie wybieranymi władzami, wyborami, kandydatami, partiami, ordynacjami. W krajach o mniejszej patologii ustroju podobne głosy pojawiają się sporadycznie, przy oakzji grubszych wpadek systemu. W krajach takich jak Polska, gdzie jest naprawdę źle, na co dzień dostrzegamy tę nędzę demokracji. Przekupni politycy, niekompetentni urzędnicy, sitwy, lobbing, mafie, złodziejstwo. My, Polacy, znamy to wszystko aż za dobrze.

Tylko gdzie jest pies pogrzebany? Taki dobry, wydawałoby się, pomysł. Tak dobry, że co rusz rozlegają się głosy "demokracja tak, wypaczenia nie". Nie, kochani, nie ma co łudzić się, że naprawa jest możliwa. Nie ma odwrotu od wspomnianej wyżej degeneracji. Można ten proces opóźniać, tak jak udaje się opóźniać w krajach funkcjonujących jeszcze w miarę normalnie, jak choćby USA. Ale to jest choroba śmiertelna i nieuleczalna, jak rak. Naświetlania, chemoterapia, amputacje - komisje parlamentarne, walka z korupcją, referenda - prędzej czy później nieuchronny koniec.

Odpowiedź na pytanie czemu ten ustrój nie ma na dłuższą metę racji bytu jest bardzo prosta. Dwa słowa: obieg informacji.

Wszystkie pierwotne założenia tego ustroju, które wyszczególniłem na początku, są słuszne. Ale zawodzi rzecz podstawowa: właśnie obieg informacji. Aby podejmować decyzje słuszne, ludzie muszą posiadać wiedzę o tym co się dzieje dookoła. Jeśli jej nie posiadają albo, co gorsza, są celowo dezinformowani podejmą decyzje głupie, złe, szkodliwe dla obywateli i państwa. Cała inżynieria dusz mająca na celu mentalne urabianie wyborców, aby - w ramach zasad jedynego słusznego ustroju - podejmowali określone decyzje, to tylko wisienka na torcie. Podstawą jest fałszowanie obrazu świata, manipulacja danymi na wejściu, jakby powiedział informatyk.

Dopóki mam okazję zbierać wspomniane dane na włąsną rękę, intencjonalnie lub przypadkowo, wszystko jest w porządku. Gdy w miasteczku liczącym kilkaset osób wybieramy burmistrza, szefa miejscowej policji - wybierzemy dobrze. A jeśli się pomylimy, to poprawimy po upływie feralnej kadencji. Ale kiedy głosujemy na ludzi, których, de facto, nie znamy, na partie, o których informacje przekazują nam prawie wyłącznie media - zaczynają się problemy. A tak to przecież wygląda w skali makro, czyli w skali kraju.

Hitlerowska Trzecia Rzesza bardzo dbała o swoich obywateli, szczególnie w aspekcie dokultarniania ich. Podstawowym narzędziem w tym zakresie stały się odbiorniki radiowe, masowo instalowane w zakładach pracy, urzędach, zresztą - nie tylko w miejscach publicznych. Wtedy radio było wynalazkiem relatywnie nowym, a mądre władze doceniły jego wagę. Oprócz dziarskiego Wagnera, można było w radio usłyszeć płomienne przemówienia pana z wąsikiem oraz pana kulawego, jak też różne inne "programy publicystyczne" z udziałem ówczesnych Stokrotek. Po wojnie pojawiła się telewizja, niedawno internet - jeszcze lepiej. Bo propaganda papierowa ma się dobrze od XVII wieku - bardzo ciekawa jest lektura ówczesnych gazet rządowych informujących jak ukochany monarcha spędził dzień.

Już widzicie, do czego zmierzam? Środki masowego przekazu, będace naturalnym pośrednikiem w przekazywaniu informacji są zgubą dla idei państwa demokratycznego, państwa z obowiązującym powszechnym prawem głosowania. Ponieważ przekazywane informacje zawsze będą niepełne, przesiane, czasem wręcz nieprawdziwe. Zawsze - ponieważ ludzie nie są aniołkami, a na środowiska medialne wywierany jest potężny nacisk - przez zarządzających całą zabawą. Może to być rząd, mogą to być środowiska inne, posiadające odpowiednie kapitały, a mające swój interes w tym, żeby ludzie przy urnach podjęli takie, a nie inne, decyzje.

Jak nazywa się ustrój, w którym przyszło nam żyć? Są różne określenia, używa się słowa mediokracja, chociaż jest nie do końca precyzyjne, sugeruje jakoby to media były siłą sprawczą, a są jedynie narzędziem kontroli. Ktoś kiedyś wymyśli dobrą nazwę, na razie można puścić wodze twórczej imaginacji. A może nazwa już istnieje, tylko ja jej nie znam? Bez znaczenia.

Znaczenie ma co innego. Konieczne są zmiany, radykalne zmiany, nie żadne poprawki wypaczeń.
Konieczne dla dobra obywateli, paradoksalnie w imię tych samych ideałów, które przyświecały "pionierom demokracji". 

______________________
*Zupo nadobna, tłusta, zielona, w głębi gorącej wazy uśpiona!
Któż się nad tobą, słodka, nie schyli w porze wieczerzy, w wieczornej chwili!
Zupo nadobna!
Któż dba o ryby, drób lub dziczyznę, a nawet gdyby miał wszystkie inne,
to czy podobna, by nie chciał ciebie, zupo nadobna?"

Lewis Carroll - "Alicja w krainie czarów" 


**W Portugalii kobiety mogą głosować od 1974 roku. W Lichtensteinie od 1984. W sumie - to dalej XX wiek. ;)

___
Ilustracja <-http://leming.uphero.com/lemingi.html