Jednym z dwóch najważniejszych , obok propagandy, środków obrony interesów komunistów w Polsce była armia.
Kontrola PZPR nad Ludowym Wojskiem Polskim dotyczyła najbardziej szczegółowych aspektów funkcjonowania wojska oraz poszczególnych żołnierzy i dowódców.
Ramy organizacyjne nadzoru partyjnego nad „ludową” armią były kształtowane jeszcze podczas II wojny światowej, jednak istotnym przełomem było powstanie z dniem 10 maja 1949 roku Komisji Wojskowej Biura Politycznego KC PZPR. Jej zadaniem było wyznaczanie ogólnych kierunków działania kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej.
Przewodniczącym Komisji został Bolesław Bierut, co świadczyło o wysokiej randze tego organu. Komisja miała się zbierać raz w tygodniu, jednak jej przewodniczący mógł w razie potrzeby zwoływać posiedzenia nadzwyczajne. Członkami Komisji zostali ponadto: Jakub Berman, Michał Żymierski, Edward Ochab, Władysław Korczyc, Stanisław Popławski i Piotr Jaroszewicz.
Na wniosek Edwarda Ochaba powołano Ścisły Zespół Partyjny, w skład którego weszli: minister obrony narodowej, trzej wiceministrowie, szef Sztabu Generalnego, szef Zarządu Polityczno-Wychowawczego (później Politycznego) WP oraz dwaj członkowie Sekretariatu KC PZPR. Zdecydowano również o powołaniu Rozszerzonego Zespołu Partyjnego, w którym znaleźli się również szefowie: Departamentu Personalnego MON, Departamentu Służby Sprawiedliwości MON, Głównego Zarządu Informacji WP, a także Oddziału II Sztabu Generalnego WP. Zespół ten miał się spotykać raz w miesiącu.
Komisja Wojskowa Biura Politycznego KC PZPR decydowała o takich rzeczach, jak choćby o wprowadzeniu ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym. Uchwałą z dnia 23 listopada 1949 r. przychyliła się do projektu Zespołu Centralnego Wojska i poleciła Sejmowi zastosowanie skróconego trybu postępowania ustawodawczego oraz przyjęcia właściwej ustawy na sesji styczniowej. W ten sposób ciało partyjne wpływało na podejmowanie decyzji przez, wydawałoby się, naczelny organ państwowy, teoretycznie wyłaniany w drodze demokratycznych wyborów.
Tego samego dnia Komisja Wojskowa BP KC PZPR postanowiła, w drodze uchwały, o przeprowadzeniu wyborów w organizacjach partyjnych wojska PZPR i ZMP. Miały one się odbyć pomiędzy styczniem a marcem 1950 roku Komisja zatwierdziła również projekt instrukcji Głównego Zarządu Politycznego WP oraz jego zarządzenia, które miały stać się podstawowymi dokumentami dla przeprowadzenia kampanii sprawozdawczo-wyborczej.
Komitet Centralny PZPR w praktyce decydował o obsadzie wszystkich kierowniczych stanowisk w wojsku. I tak na przykład w dniu 8 listopada 1955 roku, w formie decyzji Sekretariatu PZPR, ogłoszona została lista 434 osób, które musiały zostać zaaprobowane przez KC PZPR. Byli to wojskowi, którzy mieli piastować najwyższe stanowiska w polskiej armii. 31 z nich znajdowało się w MON, 5 w GZP, 6 w okręgach wojskowych, 8 w Dowództwie Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej, 5 w Dowództwie Marynarki Wojennej, 2 w Zarządzie Politycznym Instytucji Centralnych MON, 3 w akademiach i szkołach wojskowych, 10 w wojskowym wymiarze sprawiedliwości, 19 w Wojskach Wewnętrznych oraz 12 w Korpusie Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Biuro Polityczne KC PZPR, brało też udział w wyznaczaniu ogólnych kierunków w zakresie nadzoru polityczno-wychowawczego nad wojskiem oraz jego „właściwym” nastawieniu do realizacji zadań partyjnych. Dowodem na to jest protokół posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR z dnia 2 stycznia 1951 roku w sprawie pracy partyjno-politycznej w wojsku. Na tym spotkaniu najwyżsi rangą funkcjonariusze partyjni stwierdzili że w Ludowym Wojsku Polskim dokonał się istotny progres w zakresie polityczno-wychowawczym – głównie dzięki rozgromieniu „gomułkowszczyzny-spychalszczyzny”. Znacząco podniósł się również poziom ideologiczny kadry oficerskiej, a także „pogłębione zostało poczucie braterstwa broni z Armią Radziecką”.
W specjalnej uchwale Biuro Polityczne poleciło swej Komisji Wojskowej zredagowanie statutu organów politycznych sił zbrojnych RP według następujących wytycznych:
„1. Zwrócić szczególną uwagę na zagadnienia walki z „gomułkowszczyzną-spychalszczyzną” i wulgaryzacją zagadnień ideologicznych;
2. Rozbudować problematykę patriotyzmu i tradycji narodowych oraz problem braterstwa ze Związkiem Radzieckim;
3. Wykorzystać w pracy polityczno-wychowawczej wojska różnego rodzaju formy propagandy masowej, np. pieśni żołnierskiej, zespoły artystyczne, świetlicowe itp.;
4. Usunąć pozostałości bezduszności i biurokratyzmu w aparacie, a także zwrócić większą uwagę na stosunki oficerów z żołnierzami oraz odważniej wysuwać „dobrze rokujących” oficerów na stanowiska w wojsku;
5. Opracować plan przygotowania kadry podoficerskiej, aby w 1951 r. osiągnąć przełom w tej materii;
6. Wzmocnić więzi z żołnierzami poprzez ZMP i PZR, a także ulepszyć styl pracy aparatu polityczno-partyjnego, jak również przeprowadzać cykliczne kontrole wykonania uchwał;
7. Podnieść odpowiedzialność aparatu polityczno-partyjnego za wyszkolenie żołnierzy;
8. Zacieśnić relacje aparatu polityczno-partyjnego Ludowego Wojska Polskiego z organizacjami partyjnymi, związkowymi i ZMP-owskimi”.
Z kolei w celu zwiększenia oddziaływania żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego na ludność kierownictwo partii wydało specjalną instrukcję, w której uznano za niezbędne, aby „organizacje partyjne powinny przy pomocy ZMP, organizacji społecznych, prasy i radia mobilizować masy do manifestacji na cześć wojska Polskiego w dniach świąt narodowych i doniosłych rocznic związanych z walką o wolność Polski (Dzień Wojska Polskiego 12 października), w dniach powrotu wojsk z manewrów oraz z okazji poboru do wojska i naboru do szkół oficerskich”.
Ponadto partia uznała, że aby osiągnąć większy wpływ klasy robotniczej na polską armię, poszczególne zakłady pracy powinny nawiązywać relacje ze stacjonującymi niedaleko jednostkami wojskowymi. Przedsiębiorstwom zalecano, aby co jakiś czas organizowały spotkania z żołnierzami, imprezy kulturalno-oświatowe i artystyczne, a także wspólne zabawy. Należało również zapraszać wojskowych do swoich zakładów, aby mieli oni możliwość zapoznania się z „osiągnięciami przodowników pracy” oraz „z wielkim budownictwem”.
Powyższa instrukcja poleciła także organizacjom partyjnym, aby objęły swym nadzorem coroczny nabór do szkół oficerskich; celem było zasilenie tych placówek przez „najlepszych synów ludu pracującego”. Związek Młodzieży Polskiej powinien z kolei wytworzyć odpowiednią atmosferę wśród młodzieży, aby obudzić w niej chęć do „zaszczytnej” służby zawodowej w Ludowym Wojsku Polskim.
Istotnym elementem w politycznym nadzorze nad armią było wydanie uchwały Sekretariatu Biura Organizacyjnego KC PZPR z dnia 11 czerwca 1951 roku w sprawie włączenia członków PZPR – pracowników cywilnych wojska, do organizacji partyjnej w Wojsku Polskim. W tym celu postanowiono o utworzeniu w poszczególnych jednostkach oddzielnych podstawowych organizacji partyjnych dla pracowników cywilnych, które funkcjonowałyby równolegle do podstawowych organizacji partyjnych (POP) dla wojskowych.
Do sztabów okręgów, instytucji i zakładów wojskowych POP włączono zarówno wojskowych, jak i członków partii. Wydziałowi Organizacyjnemu KC PZPR nakazano przeprowadzenie przekazania przez komitety dzielnicowe, miejskie oraz powiatowe PZPR personalnych dokumentów partyjnych, a także dokumentacji organizacji partyjnych – członkom partii pracowników cywilnych w wojsku – właściwym wydziałom politycznym do dnia 1 września 1951 roku.
CDN.
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Orze%C5%82_LWP...
Kontrola PZPR nad Ludowym Wojskiem Polskim dotyczyła najbardziej szczegółowych aspektów funkcjonowania wojska oraz poszczególnych żołnierzy i dowódców.
Ramy organizacyjne nadzoru partyjnego nad „ludową” armią były kształtowane jeszcze podczas II wojny światowej, jednak istotnym przełomem było powstanie z dniem 10 maja 1949 roku Komisji Wojskowej Biura Politycznego KC PZPR. Jej zadaniem było wyznaczanie ogólnych kierunków działania kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej.
Przewodniczącym Komisji został Bolesław Bierut, co świadczyło o wysokiej randze tego organu. Komisja miała się zbierać raz w tygodniu, jednak jej przewodniczący mógł w razie potrzeby zwoływać posiedzenia nadzwyczajne. Członkami Komisji zostali ponadto: Jakub Berman, Michał Żymierski, Edward Ochab, Władysław Korczyc, Stanisław Popławski i Piotr Jaroszewicz.
Na wniosek Edwarda Ochaba powołano Ścisły Zespół Partyjny, w skład którego weszli: minister obrony narodowej, trzej wiceministrowie, szef Sztabu Generalnego, szef Zarządu Polityczno-Wychowawczego (później Politycznego) WP oraz dwaj członkowie Sekretariatu KC PZPR. Zdecydowano również o powołaniu Rozszerzonego Zespołu Partyjnego, w którym znaleźli się również szefowie: Departamentu Personalnego MON, Departamentu Służby Sprawiedliwości MON, Głównego Zarządu Informacji WP, a także Oddziału II Sztabu Generalnego WP. Zespół ten miał się spotykać raz w miesiącu.
Komisja Wojskowa Biura Politycznego KC PZPR decydowała o takich rzeczach, jak choćby o wprowadzeniu ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym. Uchwałą z dnia 23 listopada 1949 r. przychyliła się do projektu Zespołu Centralnego Wojska i poleciła Sejmowi zastosowanie skróconego trybu postępowania ustawodawczego oraz przyjęcia właściwej ustawy na sesji styczniowej. W ten sposób ciało partyjne wpływało na podejmowanie decyzji przez, wydawałoby się, naczelny organ państwowy, teoretycznie wyłaniany w drodze demokratycznych wyborów.
Tego samego dnia Komisja Wojskowa BP KC PZPR postanowiła, w drodze uchwały, o przeprowadzeniu wyborów w organizacjach partyjnych wojska PZPR i ZMP. Miały one się odbyć pomiędzy styczniem a marcem 1950 roku Komisja zatwierdziła również projekt instrukcji Głównego Zarządu Politycznego WP oraz jego zarządzenia, które miały stać się podstawowymi dokumentami dla przeprowadzenia kampanii sprawozdawczo-wyborczej.
Komitet Centralny PZPR w praktyce decydował o obsadzie wszystkich kierowniczych stanowisk w wojsku. I tak na przykład w dniu 8 listopada 1955 roku, w formie decyzji Sekretariatu PZPR, ogłoszona została lista 434 osób, które musiały zostać zaaprobowane przez KC PZPR. Byli to wojskowi, którzy mieli piastować najwyższe stanowiska w polskiej armii. 31 z nich znajdowało się w MON, 5 w GZP, 6 w okręgach wojskowych, 8 w Dowództwie Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej, 5 w Dowództwie Marynarki Wojennej, 2 w Zarządzie Politycznym Instytucji Centralnych MON, 3 w akademiach i szkołach wojskowych, 10 w wojskowym wymiarze sprawiedliwości, 19 w Wojskach Wewnętrznych oraz 12 w Korpusie Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Biuro Polityczne KC PZPR, brało też udział w wyznaczaniu ogólnych kierunków w zakresie nadzoru polityczno-wychowawczego nad wojskiem oraz jego „właściwym” nastawieniu do realizacji zadań partyjnych. Dowodem na to jest protokół posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR z dnia 2 stycznia 1951 roku w sprawie pracy partyjno-politycznej w wojsku. Na tym spotkaniu najwyżsi rangą funkcjonariusze partyjni stwierdzili że w Ludowym Wojsku Polskim dokonał się istotny progres w zakresie polityczno-wychowawczym – głównie dzięki rozgromieniu „gomułkowszczyzny-spychalszczyzny”. Znacząco podniósł się również poziom ideologiczny kadry oficerskiej, a także „pogłębione zostało poczucie braterstwa broni z Armią Radziecką”.
W specjalnej uchwale Biuro Polityczne poleciło swej Komisji Wojskowej zredagowanie statutu organów politycznych sił zbrojnych RP według następujących wytycznych:
„1. Zwrócić szczególną uwagę na zagadnienia walki z „gomułkowszczyzną-spychalszczyzną” i wulgaryzacją zagadnień ideologicznych;
2. Rozbudować problematykę patriotyzmu i tradycji narodowych oraz problem braterstwa ze Związkiem Radzieckim;
3. Wykorzystać w pracy polityczno-wychowawczej wojska różnego rodzaju formy propagandy masowej, np. pieśni żołnierskiej, zespoły artystyczne, świetlicowe itp.;
4. Usunąć pozostałości bezduszności i biurokratyzmu w aparacie, a także zwrócić większą uwagę na stosunki oficerów z żołnierzami oraz odważniej wysuwać „dobrze rokujących” oficerów na stanowiska w wojsku;
5. Opracować plan przygotowania kadry podoficerskiej, aby w 1951 r. osiągnąć przełom w tej materii;
6. Wzmocnić więzi z żołnierzami poprzez ZMP i PZR, a także ulepszyć styl pracy aparatu polityczno-partyjnego, jak również przeprowadzać cykliczne kontrole wykonania uchwał;
7. Podnieść odpowiedzialność aparatu polityczno-partyjnego za wyszkolenie żołnierzy;
8. Zacieśnić relacje aparatu polityczno-partyjnego Ludowego Wojska Polskiego z organizacjami partyjnymi, związkowymi i ZMP-owskimi”.
Z kolei w celu zwiększenia oddziaływania żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego na ludność kierownictwo partii wydało specjalną instrukcję, w której uznano za niezbędne, aby „organizacje partyjne powinny przy pomocy ZMP, organizacji społecznych, prasy i radia mobilizować masy do manifestacji na cześć wojska Polskiego w dniach świąt narodowych i doniosłych rocznic związanych z walką o wolność Polski (Dzień Wojska Polskiego 12 października), w dniach powrotu wojsk z manewrów oraz z okazji poboru do wojska i naboru do szkół oficerskich”.
Ponadto partia uznała, że aby osiągnąć większy wpływ klasy robotniczej na polską armię, poszczególne zakłady pracy powinny nawiązywać relacje ze stacjonującymi niedaleko jednostkami wojskowymi. Przedsiębiorstwom zalecano, aby co jakiś czas organizowały spotkania z żołnierzami, imprezy kulturalno-oświatowe i artystyczne, a także wspólne zabawy. Należało również zapraszać wojskowych do swoich zakładów, aby mieli oni możliwość zapoznania się z „osiągnięciami przodowników pracy” oraz „z wielkim budownictwem”.
Powyższa instrukcja poleciła także organizacjom partyjnym, aby objęły swym nadzorem coroczny nabór do szkół oficerskich; celem było zasilenie tych placówek przez „najlepszych synów ludu pracującego”. Związek Młodzieży Polskiej powinien z kolei wytworzyć odpowiednią atmosferę wśród młodzieży, aby obudzić w niej chęć do „zaszczytnej” służby zawodowej w Ludowym Wojsku Polskim.
Istotnym elementem w politycznym nadzorze nad armią było wydanie uchwały Sekretariatu Biura Organizacyjnego KC PZPR z dnia 11 czerwca 1951 roku w sprawie włączenia członków PZPR – pracowników cywilnych wojska, do organizacji partyjnej w Wojsku Polskim. W tym celu postanowiono o utworzeniu w poszczególnych jednostkach oddzielnych podstawowych organizacji partyjnych dla pracowników cywilnych, które funkcjonowałyby równolegle do podstawowych organizacji partyjnych (POP) dla wojskowych.
Do sztabów okręgów, instytucji i zakładów wojskowych POP włączono zarówno wojskowych, jak i członków partii. Wydziałowi Organizacyjnemu KC PZPR nakazano przeprowadzenie przekazania przez komitety dzielnicowe, miejskie oraz powiatowe PZPR personalnych dokumentów partyjnych, a także dokumentacji organizacji partyjnych – członkom partii pracowników cywilnych w wojsku – właściwym wydziałom politycznym do dnia 1 września 1951 roku.
CDN.
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Orze%C5%82_LWP...
(1)