Profesor Kieżun i polityka historycznego rewizjonizmu

Właściwie mogłabym tę sprawę zakończyć ze swej strony pod notką Budynia, odpowiadając krótko na pytanie skierowane do mnie przez Ro, po części zgodzić się Maxem, po części nie zgodzić się z  Nurnim co do wymowy zacytowanego przez niego „donosu” oraz pokajać się przez HdeSem i Fritzem, że trochę przedwcześnie podjęłam się obrony profesora Kieżuna i po raz kolejny napisać Polficowi, że miał świętą rację, gdy apelował, by nie brać w tym spektaklu udziału. Mogłabym i prawdopodobnie to załatwiłoby sprawę. Jednak sprawa profesura Kieżuna zszokowała mnie jak mało co do tej pory, a co więcej, jest kilka rzeczy także ogólniejszej natury, niźli tylko kwestia współpracy Kieżuna z SB, które wydają się mieć znaczenie z gruntu niebagatelne. Zatem postanowiłam ująć to w formę osobnej notki.

Zacznijmy jednak od profesora Kieżuna. Od wczoraj zdołałam, nie bez uczucia narastającej przykrości, zapoznać się z ostatnimi prawie 200 stronami jednej z teczek pracy TW Tamiza. Prawdę pisał Nurni, że wcześniej nie doszłam do najważniejszych jej fragmentów. Koszmarem jest przeczytanie ostatnich kilkudziesięciu stron z lat 1977-1978. Nie ma żadnych wątpliwości, że o ile pierwsze raporty Kieżuna można uznać za nieszkodliwe, o tyle te z lat 77/78 są klasycznymi donosami. Kieżun daje w nich charakterystyki ludzi, z którymi współpracował. Szczególnie paskudny jest raport o chorym na raka prof. Podgóreckim i jego żonie - prof. Marii Łoś, o prof. Stefanie Nowaku oraz o dr Robercie Senkierze, którego charakterystyka przekazana przez Kieżuna zawiera nawet informacje o ulubionym alkoholu oraz o tym, że lubi odwiedzać kluby nocne, choć
„z usług prostytutek nie korzysta”. Kieżun przekazał też do wglądu listy, jakie powierzył mu docent  J. Maciej z prośbą o przekazanie ich za granicą konkretnym osobom.
Nie jestem w stanie w swoim sumieniu i swojej wiedzy znaleźć argumentów na obronę  tych zachowań. Co więcej, w tej właśnie części odnalazłam dwie pisane odręcznie notki, co do których nie można mieć żadnych wątpliwości, że były pisane tą samą ręką, co widniejący pod nimi podpis „Tamiza”. Pan profesor zatem ewidentnie kłamał, gdy twierdził, że o tym iż zaklasyfikowano go jako TW i nadano pseudonim „Tamiza”, dowiedział się dopiero od Woyciechowskiego i Cenckiewicza. Tyle na ten temat. Przykro mi, ale prawda niestety nie chce wyglądać inaczej, niż to wyżej przedstawiłam.

Jest jeszcze jedna rzecz, którą zasygnalizowałam już w którymś z moich wcześniejszych komentarzy, a która przeszła bez echa, co właściwie przyjęłam z ulgą, bo nie chciałam tego drążyć. Miałam nadzieję, że moje podejrzenia mogą być bezpodstawne. Niestety, podobne zastrzeżenia wysunął na wczorajszym spotkaniu także Cenckiewicz, nie chcąc  ich także szerzej rozwijać. Otóż wątpliwości pojawiają się, gdy prześledzi się życiorys profesora Kieżuna i okres przez jego potwierdzonymi w dokumentach kontaktami z SB, czyli przed rokiem 1973. Spójrzmy bowiem na to, co wtedy się działo. Kieżun, jak wielu innych żołnierzy z AK, był internowany i osadzony w jednym z łagrów sowieckich w Turkmenii. Był przesłuchiwany przez NKWD. Do Polski wrócił w 1946 lub w 1947 roku i w latach 1947-1951 ukończył studia prawnicze na UJ. Tuż po studiach, w 1952 r. zaczął pracować w Warszwie, w NBP, gdzie wkrótce został wicedyrektorem. W NBP pracował do 1970 roku.

I to jest własnie coś, co trudno mi zrozumieć. Wiadomo przecież, jakie były losy żołnierzy AK, którzy naprawdę w czasach stalinowskich nie robili raczej takich karier. Tymczasem Kieżun wyjeżdżał także jeszcze przed „odwilżą” i potem - w czasach gomułkowskich za granicę. Często wyjeżdżał wraz z żoną. Te wyjazdy w latach 1955-1972 (czyli przed zarejestrowaniem go jako TW) odbywał nie tylko do demoludów, ale także do Francji, Szwecji, Włoch i RFN.
Janka Rodowicza „Anodę”, który podjął studia na Politechnice Warszawskiej, zatłuczono w czasie śledztwa w  siedzibie MBP na Koszykowej w 1949 roku.W  wi ęzieniu mokotowskim w czasach stalinowskich, czyli do 1956 roku, zamordowano prawie 3000 osób, a wiele innych, związanych z państwem podziemnym, więziono. Żołnierze AK byli inwigilowani przez wiele lat. A Kieżun w tym czasie był wicedyrektorem Narodowego Banku Polskiego.
Z dokumentacji wynika, że był rozpracowywany dopiero w latach 1965-1968 w związku ze sprawą rozłamu w  SD o kryptonimie „Młodzi”. Żadnych innych wcześniejszych śladów inwigilacji czy przesłuchań w żadnych kartotekach SB nie ma. Natomiast - jak  twierdzi sam profesor Kieżun - jego opracowanie z 2002 roku, które miał przekazać Wiesławowi Chrzanowskiemu, Władysławowi Stasiakowi i Lechowi Kaczyńskiemu, nosi tytuł „Moje kontakty ze służbami PRL i Związku Radzieckiego”. Wnioski pozostawiam czytelnikom.
 
Tyle o samym Kieżunie.  Pozostaje jeszcze kwestia tego, czy termin ogłoszenia tych rewelacji jest kwestią przypadku, czy też jest to dobrze przemyślane uderzenie, jak również tego, czy jest to uderzenie tylko  w profesora Kieżuna, czy może jakiś szerszy zamysł.

Jeśli nawet przyjać do wiadomości sugestię Nurniego, iż dla obrońców profesora Kieżuna każdy terminnie byłby terminem dobrym, to pozostaje jeszcze opinia, którą na B-n-R najsilniej wspierają Fritz i HdeS, a poza B-N-R bardzo pokaźna liczna osób, także tych przeze mnie cenionych, a wśród nich tak oddanych sprawie Powstania Warszawskiego, jak Jan  Ołdakowski. A to właśnie skutkiem tej publikacji Agnieszka Romaszewska i Jan Ołdakowski złożyli rezygnację z zasiadania w kapitule nagrody historycznej przyznawanej przez tygodnik "Do Rzeczy". Ołdakowski wskazał przy tym na artykuł Piotra Gursztyna, jako najbliższy jego stanowisku w tej sprawie. Dla mnie ten artykuł również jest wyrażeniem moich własnych mysli, dlatego pozwolę sobie tutaj po prostu przytoczyć jego obszerne fragmenty (podkreślenia moje).

                                               
„Straumatyzowane II wojną światową społeczeństwo zadaje sobie pytanie, czy nie dało się uniknąć klęsk tamtego okresu. Dwie dekady pedagogiki wstydu zasiały zwątpienie w szlachetność wzorców z niedawnej narodowej przeszłości. Kilka lat kontrofensywy zwanej „polityką historyczną” powstrzymało głosicieli pedagogiki wstydu, ale wszystkich strat zapewne nie dało się odrobić. Do tego doszedł naturalny proces odchodzenia ludzi pamiętających wojnę, lub tych, którzy kształtowali się w latach tuż powojennych, więc też w naturalny sposób rozumiejących ówczesne realia. W ten świat niepewnych tożsamości weszli akwizytorzy narodowego cudu, sprzedawcy patentu na gwarantowane zwycięstwo, chroniącego jednocześnie przed wszystkimi klęskami. Żerowanie na zabobonie jest jeszcze jednym znakiem recydywy czasów saskich. Do czego to porównać? Do sytuacji osoby chorej na raka, która trafia do wybitnego i uczciwego onkologa. Co pacjent wtedy usłyszy? Że kuracja będzie trudna, a rokowania nie są jednoznaczne. Zdarza się, że zniechęcony pacjent idzie do słynnego uzdrowiciela, którego maść z gęsiego gówna i pokrzywy słynie z cudownych skutków. Bo przecież znajomego teścia kuzyna żona ponoć została uratowana, choć lekarze krzyżyk na niej postawili.
I tak jest, gdy czytamy o tym, że Hitlera można było ograć, Wielopolski owijał cara wokół palca, a z Powstaniem Warszawskim było tak, że trzeba było schować się i poczekać do 1989 r. Bo przecież wiadomo, że komunizm i tak upadnie. Profesjonalny historyk jest tu w pozycji onkologa, a rewizjonista znachora. Warto tu wspomnieć, że świat akademicki z wielkim zażenowaniem komentuje kolejne „dzieła” z gatunku rewizjonizmu historycznego.
Mówienie o cudownych receptach jest wielkim grzechem rewizjonizmu. Rewizjoniści nauczają, że polityka to tylko ciągi sprytnych tricków. Że wszystko da się przewidzieć, sąsiedzi i partnerzy są od nas głupsi i dadzą się ograć jak w każdym dowcipie o Polaku, Rusku i Niemcu. A my przegrywamy, bo jesteśmy naiwni i nie stosujemy tricków.

To grzech wielki, ale nie największy. Jakiś czas temu rewizjonizm stał się językiem mówienia o współczesnej polityce. Gdy Radek Sikorski, jeszcze jako szef MSZ, tweetował o bezsensie Powstania Warszawskiego, to nie była to ekspresja jego nadpobudliwej osobowości, lecz ważna deklaracja polityczna. Deklaracja, której bardziej wyrafinowaną formę dał w swoim osławionym wystąpieniu berlińskim. A prostszą w podsłuchu, z którego wynikało, że nie chce robić „łaski” Ameryce, bo woli ją robić Niemcom i Rosji. Rewizjonizm stał się ważnym elementem ideologii politycznego pasywizmu. Kwestionowanie polskiego oporu wobec hitlerowskich Niemiec jest figurą, która ma przekonać Polaków, że kapitulanctwo jest czymś dobrym.
[…]
 
Rewizjonistom-realistom dekonstrukcja idzie dobrze. Nie jest bowiem trudno opowiadać, że ta czy inna postać z naszej historii to tchórz, łajdak, agent albo złodziej. Odpowiedni dobór cytatów, wyeksponowanie jednych opinii, przemilczenie innych faktów pozwala nawet z anioła zrobić diabła. Nieco trudniej rewizjonistom-realistom idzie konstrukcja. Czyli stworzenie takiej wizji przeszłości, która byłaby strawna dla wyznawców. Trzeba w niej dokonać wielu amputacji. Np. odciąć się od postaci takiej jak Józef Piłsudski. Bo on np. był chwalcą czynu powstańczego z 1863 r. Może wytłumaczyć to tym, że był austriackim agentem? Albo co zrobić z kardynałem Wyszyńskim czy Janem Pawłem II? Obaj konsekwentnie podkreślali znaczenie i sens Powstania Warszawskiego. Skądinąd warto zauważyć kompletny brak nawiązań rewizjonistów-realistów do tej części polskiej tradycji i świadomości, która wiąże się z wyznawaną przez większość Polaków religią. To charakterystyczne i warte dalszych rozważań.

Dłużej można wymieniać sprzeczności, które muszą pokonać rewizjoniści-realiści. Jak połączyć cześć dla margrabiego Wielopolskiego z potępieniem Wojciecha Jaruzelskiego? Pytani twierdzą, że to nieporównywalne. Ale przecież są już realiści – np. autorzy tygodnika „Przegląd” – którzy doszli do przekonania, że nie należy przeciwstawiać sobie obu „wielkich Polaków”. Powstanie Styczniowe było poprzedzone wielkim ruchem społeczno-politycznym, który cywilnymi metodami walczył o swobody narodowe i obywatelskie. Trwało to kilka lat, zanim carat i jego polscy poplecznicy polityką knuta i strzelania do bezbronnych demonstracji zradykalizowali ten ruch. Skoro ktoś chwali Wielopolskiego to powinien potępić „Solidarność”, też robotników Poznania, Wybrzeża, Radomia, za to, że „nierozumnie” wychodzili na ulice. Bo przecież nie mieli szans na zwycięstwo. Większość rewizjonistów-realistów jeszcze nie dorosła do tego etapu, ale są już tacy – jak np. pp. Łagowski i Mażewski – którzy przeszli przez etap zmagania się z tą sprzecznością. Albo dlaczego Żołnierze Wyklęci są przykładem realistycznej postawy, a Powstanie Warszawskie nie?
 […]
Nie ma co spodziewać się spójnych odpowiedzi na pytania o te sprzeczności. Bo w ogóle nie o to tu chodzi. Wygląda na to, że jeszcze raz musimy to przeżyć. Rodzi się zapotrzebowanie na prawicę a la Henryk Goryszewski. Hałaśliwą na zewnątrz, ale gotową na wszelkie polityczne i niepolityczne deale. Ta real-prawica potrzebuje zestawu zgrabnych sloganów, a rewizjoniści-realiści właśnie je pracowicie wykuwają.